– کشور یمن ۵۲۸۹۶۸ کیلو متر مربع وسعت دارد وجمعیت این کشور در حال حاضر حدود بیست میلیون نفر است .
– از شمال یمن با عربستان سعودی واز شرق با عمان هم مرز است ودر جنوب بر دریای عرب واز غرب بر دریای سرخ مشرف است .
* نزدیک به ۵۵% جامعه یمن از اهل سنت و عمدتاً شافعی، بیش از ۳۵% شیعه زبیری، ۵% شیعه اثنی عشری و ۵% شیعه اسماعیلی است ولی من حیث المجموع تمام مردم یمن از علاقمندان به اهل بیت پیامبرند.
* قبیله همدان در یمن همگی بوسیله امام علی(ع) ایمان آوردند و در جنگ صفین از یاوران آن امام در جنگ با معاویه بودند.
– نزدیک به ۵۵% جامعه یمن از اهل سنت و عمدتاً شافعی، بیش از ۳۵% شیعه زیدی،۵%شیعه امامی اثنی عشری و ۵% شیعه اسماعیلی است. ولی من حیث المجموع تمام مردم یمن از علاقمندان به اهل بیت پیامبرند.
-در باره پراکندگی گروه های مذهبی ،شیعیان زیدی در صنعا واستان های شمال
ان متمرکز اند، اسماعیلیها در کوه های غرب مشرف به دریای سرخ ،شیعیان اثنی عشری در کنار زیدیها واسماعیلیها ونیز در عدن استقرار دارند .سنی ها در مناطق مرکزی وجنوب وشرق پراکنده هستند .
– استان ابین در جنوب محل استقرار خاندان بن لادن است واین استان یکی از مهمترین پایگاه های القاعده است .
– زیدی ها امام زاده اشرف در شهرستان استانه در گیلان وامام زاده هاشم در لاریجان در مازندران را جزو امامان قائم به سیف میدانند وبخشی از سلسله ائمه خود می شمارند .
-شیعیان زیدی به نشر علم اهتمام ویژه دارند . مهمترین مراکز انها مرکز بدر العلمی ، مرکز مسجد النهرین ، ومرکز الهادی در استان صعده ، ودار العلوم العلیا ، ومرکز الثقلین در استان صنعاء ، ومرکز الامام قاسم بن محمد در شهر عمران ، ومرکز صیفی در شهر ضحیان است .
مذهب زیدی چند شاخه دارد :
۱- فرقه زیدی جارودی که تقریبا با شیعه امامی اثنی عشری تفاوت چندانی نداردو در باره اولویت ائمه معصومین به خلافت نظر قطعی همانند انها دارند واکثر زیدیها تابع این مذهب هستند. پیروان این فرقه امروز با تلاشهای سید بدر الدین حوثی وفرزند شهیدش سید حسین بیش از هر زمان به تشیع نزدیک هستند .
۲ – فرقه های زیدی هادوی ، وسلیمانی ، وصالحی همگی معتقدند که حضرت علی افضل از دیگر خلفا است اما تقدم مفضول بر فاضل را قبول دارند وبه خلفاء احترام می گذارند . این فرقه ها در علم کلام از معتزله ودر بعد فقهی از مذهب حنفی تاثیراتی پذیرفته و وبه مذاهب سنی نزدیک هستند .
- زیدی ها پس از پیامبر اکرم (ص) پنج امام را معصوم می دانند که عبارتند از امام علی (ع) ، امام حسن (ع) ، امام حسین (ع) ، امام زین العابدین (ع) ، امام زید (ع) وبقیه ۷۷ امام قائم به سیف امام غیر معصومی وی شمارند .
- پیدایش تشیع در یمن : تشیع در یمن با تشیع زیدی شناخته می شود و مذاهب زیدیه، امامیه و اسماعیلیه مهم ترین شاخه های مذهب تشیع به شمار می آیند. ورود تشیع به یمن برمیگردد به سفر امیر مومنان علی بن ابی طالب (ع) به این سرزمین . پیامبر اکرم (ص) پس از فتح مکه ، خالد بن ولید را به یمن فرستاد تا مردم این سرزمین را به اسلام دعوت کند . او شش ماه در یمن باقی ماند اما کسی اسلام نیاورد و او به مدینه بازگشت . پیامبر اکرم (ص) حضرت علی(ع) را احضار کرد و از او خواست به یمن برود . حضرت علی(ع) از این درخواست به علت دورشدن از پیامبر خدا ناخشنود شد و پیامبر (ص) به او فرمود( یا علی لو هدا الله بک رجلا خیر لک مما طلعت علیه الشمس ) “اگر خداوند کسی را به واسطه تو هدایت کند ، از آنچه خورشید می تابد بهتر است .” حضرت علی(ع) از این مژده خرسند شد و پس از شنیدن توصیه های پیغمبر در مهربان بودن با مردم این سرزمین راهی یمن گردید . حضرت به محض رسیدن به سرزمین یمن مردم را جمع کرد و نامه رسول خدا را برای آنان خواند . امام با عمل و گفتار خود ، مبلغ دین رحمت اسلام شد و سرانجام قبیله حمدان ( یاهمدان) همگی اسلام آوردند . تاثیر رفتار امیر مومنان در قضاوت میان مردم و حکومت داری در یمن چنان بود که از آن زمان همدانی ها از او جدا نشده و در هنگام خلافت امام در کوفه به آنجا مهاجرت کرده و در رکاب امام در جنگ های مختلف جان فشانی کردند . امام به علت ایثار بسیار زیاد همدانی ها در جنگ صفین شعری را سرودند که جایگاه همدانی ها را نزد امام روشن می سازد:
فلو کنت بوابا علی باب جنه لقلت لهمدان ادخلوا بسلام
( اگر دربان بهشت بودم به همدان خواهم گفت به سلامت و دوستی وارد آن گردید)
در حال حاضر نیز مسجدی که به نام “جامع امیر المومنین علی بن ابی طالب (ع)” در شهر صنعاء هست، در سال هشتم و یا نهم هجری از سوی زنی بنا شده که نامش فاطمه است و اولین زن یمنی است از قبیله همدان که ندای امام را لبیک گفت و مسلمان شد . قبیله مذحج که هانی بن عروه شیخ آن بود و نیز قبیله بنی نخع که مالک اشتر از آن قبیله بود ، همگی پس از از همدان مسلمان شده و جزو وفادار ترین یاران امام باقی ماندند . آن ها به حدی عاشق امام و خاندان عصمت شده بودند که به همراه آن ها به کوفه و عراق مهاجرت کردند و اکثر عشایر کنونی شیعه عراق به این قبایل یمنی برمیگردند . همچنین مردم شیعه جبل عامل لبنان نیز از قبایل عامله است که در دوره امام علی (ع) شیعه شده بودند .
از قرن سوم ، حرکت شیعی (به معنی کلی کلمه) در یمن گسترش یافت . آغاز ظهور مذهب زیدی به سال ۲۹۹ بر می گردد که ابن طباطبا در کوفه قیام کرد . وی یکی از علویان با نام ابراهیم بن موسی را به یمن فرستاد ، چنان که قاسم بن ابراهیم را نیز به مصر گسیل کرد . این همان سید قاسم رسی است که از فقیهان و متکلمان زیدیه به شمار می آید . او در سال ۲۴۶ در رس (نام کوه سیاهی در اطراف مدینه منوره در نزدیکی ذو الحلیفه) به دنیا آمد و از وی رسائل علمی چندی بر جای مانده است . این حرکت در یمن شکست خورد اما مذهب زیدی در یمن باقی ماند و طرفداران او پایبند این مکتب ماندند . گام بعدی زیدیه در یمن که منجر به تشکیل دولت زیدی شد ، مربوط به سال ۳۸۰ است . زمانی که یحیی بن حسین معروف به “الهادی الی الحق” به یمن مهاجرت کرد . او پس از ناکامی در قیام خود بر ضد دولت عباسی در طبرستان ایران به یمن گریخت و در سال ۳۸۴ نخستین دولت زیدی را در صعده تشکیل داد . او بیش از ۸۰ بار مخالفان خود جنگ کرد و توانست مذهب زیدی را در یمن گسترش دهد . در زمانی که او در سال ۳۹۸ هجری درگذشت بر یمن و بحران حکومت داشت. امام الهادی درحال حاضر در صعده بارگاه با شکوهی دارد که قبله زائران زیدی است . مذهب زیدی هادوی منتسب به الهادی بسیار به مذهب امامیه اثنی عشری نزدیک است، هرچند تفاوت هایی نیز با آن دارد . متاسفانه امامان زیدی در دوره های مختلف با هم نزاع فراوانی داشتند ، زیرا هر علوی که سلاح بر می گرفت و قبیله ای را با خود همراه می کرد مدعی امامت می شد و با دیگر مدعیان امامت درگیر جنگ می گردید و این شرایط عمر دولت های زیدی را بسیار کوتاه می کرد . یمن در دوره های پس از عباسی زیر سلطه مغول ها ، مصریان ، و سپس عثمانی ها قرار گرفت و هر از چند گاهی زیدی ها با بیرون کردن والیان انها ، قدرت را به دست می گرفتند . پس از شکست دولت عثمانی ، امام یحیی بن محمد متوکل ، بزرگ مرجع شیعیان زیدی توانست بر یمن سلطه پیدا کند و مملکت متوکلیان یمنی را به مدت ۴۴ سال در بخش شمالی یمن بر پا کند . جنوب یمن به چند بخش تقسیم شده بود و زیر سلطه انگلیس ها قرار داشت و شهر های بندری عدن ، لحج ، و حضرموت به صورت پایگاه های دریایی در اشغال ارتش انگلیس بود که سپس در دولت یمن جنوبی تجمیع ومستقل گردید. در ۲۶ سپتامبر ۱۹۶۲ طرفداران ناصر در یمن با کودتا سلسله دولت امامان زیدی یمن را سرنگون کرده و نظام جمهوری عربی یمن را برپا ساختند .
تاریخ مقاله: اردیبهشت ماه ۱۳۹۳