امام خمینی درباره راه پیشرفت و توسعه کشور فرمودند: «راه اصلاح یک مملکتی اصلاح فرهنگ آن مملکت است.»
فرهنگ به رفتار اجتماعی و فردی انسان جهت و شکل و محتوا می بخشد و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود و مثل شبکه شریانها و وریدها، تمام بخش های عمومی و خصوصی جامعه را در بر می گیرد و در طول زمان، آرام آرام، تمام افراد جامعه را تحت تأثیر خود قرار می دهد و باعث تحرک، پویش و یا جمود و رکود جامعه می تواند بشود. یعنی هم می تواند وسیله حفظ آزادی و استقلال جامعه بوده و یا وسایل سقوط و انحطاط آن را فراهم آورد. و بالاخره فرهنگ سرنوشت نهائی جامعه را رقم می زند. در نتیجه راه تغییر سرنوشت یک جامعه، تغییر فرهنگ آن است.
ولی فرهنگ چگونه تغییر می کند؟ در نگرش امام خمینی رسانه ها به ویژه صداوسیما در این زمینه نقش اصلی دارند. به نظر امام اگر رادیو و تلویزیون اصلاح شود، کشور اصلاح می شود. ایشان فرمودند: «رادیو تلویزیون می تواند یک مملکت را اصلاح کند و می تواند به فساد بکشد.» معنی دیگر این عبارت آن است که رادیو تلویزیون می تواند بر فرهنگ عمومی تأثیر برگشت ناپذیری برجای بگذاد و دقیقاً به همین دلیل است که امام در تاریخ ۳۱/۲/۱۳۵۹ فرمودند: «من همیشه از این رادیو تلویزیون نگرانی داشته ام.»
***
مقام معظم رهبری نیز در فرصت های گوناگون در مورد اهمیت فرهنگ و نقش رسانه ها به ویژه صداوسیما در آن سخن گفته اند و از این رهگذر چهار اصطلاح مهم در ادبیات ارتباطی پدیدار شده است. نخست «مهندسی فرهنگی» که به معنی سنجش و ارزیابی عناصر فرهنگی با شاخص شش وجهی ارزشهای سرشتی و حفظ عناصر مفید و اصلاح و یا طرد عناصر ناسالم و مضر می باشد. دوم «تهاجم فرهنگی» که به معنی حمله به نظام ارزشهای اجتماعی و ترویج عناصر فرهنگی ناسالم به منظور رانش جامعه به سوی ضعف، جهل، زشتی، ظلم، کینه و رکود می باشد. سوم «شبیخون فرهنگی» اگرتهاجم فرهنگی از محیط بیرون به سوی نظام ارزشهای اجتماعی صورت می گیرد. «شبیخون فرهنگی» از درون و از سنگر رسانه های خودی می تواند صورت پذیرد. فیلم ها و سریال هائی که در آنها تفرقه و تعارض و جهالت و زشتی و جمود تبلیغ شود مصداق بارز شبیخون فرهنگی می باشد. عوامل شبیخون فرهنگی می کوشند تا عمل خود را برای مدیران فرهنگی توجیه کنند. مثلاً می گویند ما زشتی ها را نشان می دهیم تا مردم بدانند خوبی خوب است ولی آنها حقیقتاً در پی ترویج زشتی ها می توانند باشند.
عوامل شبیخون فرهنگی کار عوامل تهاجم فرهنگی را تکمیل می کنند و هردو دسته یک هدف مشخص را دارند و آن از بین بردن فرهنگ اسلامی از طریق تخریب محتوای آن به منظور با شکست روبرو ساختن انقلاب اسلامی است.
چهارمین اصطلاحی که مقام معظم رهبری مطرح فرموده اند «ناتوی فرهنگی» است. اگر «ناتوی نظامی» از ارتش های کشورهای عضو پیمان ناتو تشکیل شده «ناتوی فرهنگی» از بخش بین الملل رسانه های کشورهای عضو پیمان ناتو تشکیل شده است و یا از رسانه هائی که با پول و طرح و مأموریت تعیین شده توسط این کشورها به وجود آمده اند مانند B.B.C. World Service و C.N.N و الجزیره و دهها رسانه ریز و درشت دیگر.
پیروزی در دفاع مقدس پیروزی در جبهه جهاد اصغر بود ولی پیروزی در «جبهه فرهنگ» پیروزی در جبهه جهاد اکبر است که عزم و اراده و اخلاص و ایثار بیشتری را می طلبد و افزون بر تمام اینها، آگاهی بیشتری را.
تاریخ مقاله: آبان ۱۳۹۳