مراسم اربعین بزرگترین راهپیمایی صلح و مساوات در جهان

در ادبیات رسانه ای جهان، واقعه عاشورا، تراژدی کربلا نامیده می شود. چهل روز بعد از واقعه عاشورا، اربعین نامگذاری شده است و یادواره رنج و دردی است که خاندان و اهل بیت حضرت محمد ص بعد از شهادت امام حسین ^(ع) متحمل شدند. زنان و کودکانی در حالی که به دست ها و پاهایشان زنجیر بسته شده بود که با پای پیاده از یک شهر به شهر دیگر برده می شدند. این تراژدی که قهرمان آن امام حسین، نماد مظلومیت و آزادی است، توجه بسیاری از محافل رسانه ای، مذهبی و حتی ادبی جهان را به خود جلب کرده است.. برای آنها، امام حسین، مظهر آزادی و مظلومیت است.

در این یادداشت به بررسی اجمالی نکات برجسته اربعین از منظر رسانه های جهان پرداخته می شود.

اربعین به مثابه بزرگترین راهپیمایی صلح

مجله افینیتی آمریکا در بررسی مراسم اربعین سال ۲۰۱۷ می نویسد: هر ساله یک راهپیمایی ۹۲ کیلومتری از نجف تا کربلا به یادبود چهلمین روز غمگین ترین حادثه تاریخ برگزار می شود. در این مسیر ۱۴۵۲ ستون قرار داده شده است و فاصله هر ستون از ستون بعدی پنجاه متر است. این پیاده روی تقریبا چهار روز پیش از اربعین آغاز می شود و زائران به گونه ای برنامه ریزی می کنند که شب قبل از اربعین در کنار مرقد امام حسین باشند.[۱]

به نوشته روزنامه ایندیپندنت، شاید همه ادیان برای خودشان شهدایی دارند، اما برای شیعه، شهید از گذشته تا حال همواره در زندگی مردم حضور دارد. از نظر نویسنده، در این مراسم همبستگی عجیبی میان زائران از هر مذهب و قوم و کشوری دیده می شود. نکته قابل توجه دیگر دو برابر بودن زائران در مقایسه با حج و همچنین نبود خسارت و تلفات در میان زائران است.[۲]

اربعین به مثابه بزرگترین همایش انسانی در تاریخ معاصر

در روزنامه انگلیسی ایندیپندنت، نویسنده با ابراز شگفتی از  جمعیت حاضر در کربلا نوشته است: حدود ۲۰ روز قبل از آغاز مراسم اربعین، تقریبا جمعیت همه شهرها و روستاهای عراق به سمت کربلا حرکت می کنند. به جز این زائرانی از همه جهان به سمت این منطقه حرکت می کنند. همه جاده های منتهی به کربلا مملو از جمعیت است و در مسیر هم مردم خودشان به سازماندهی امور می پردازند و انصافا هم بسیار خوب از پس آن بر می آیند. در روز اربعین جمعیتی را در انجا شاهد هستید که در هیچ کجای جهان نظیر آن را نمی توانید ببینید.[۳]  

تا سال ۲۰۱۴، حدود ۱۹ میلیون نفر از چهل کشور جهان در این مراسم حضور داشتند و در آن زمان دومین همایش بزگ جهان بود. اما در سال ۲۰۱۵ این رقم به ۲۲ میلیون نفر رسید و این مراسم را به بزرگترین همایش معاصر جهان تبدیل کرد.[۴]

موکب ها و غذای رایگان به مثابه پدیده ای نادر

ایندیپندنت مراسم را این گونه توصیف می کند: همه خدماتی که به زائران داده می شود، رایگان است و به عنوان یک تکلیف دینی درنظر گرفته می شود. زائران پرچم هایی با رنگ های مختلف در دست دارند، اما اکثرا لباس ها و پرچم هایی با رنگ سیاه دارند که نشان دهنده عزاداری بر امام حسین است. آنها همچنین در سه مسیر منتهی به کربلا، اقامتگاه های موقت ایجاد می کنند تا زائران در هنگام خستگی در آن بیاسایند. [۵]

عدنان ابوزید، در سال ۲۰۱۴ در المانیتور در توصیفی راجع به موکب ها نوشته است: در همه مسیر، اقامتگاه هایی به نام مواکب برپا شده است که حتی در آنجا خدمات بهداشتی و درمانی نیز ارائه می شود و نکته خاص آن این است که در ازای خدمات، هیچ پولی پرداخت نمی شود.[۶]
در گزارشی در وب سایت شبکه اس بی اس درباره عظمت موکب ها آمده است: در سال ۲۰۱۴، هفت هزار موکب فقط در شهر کربلا مستقر شده بود. [۷] علی مومن،‌ یکی از سردبیران سابق شبکه تلویزیونی نجف درباره مراسم اربعین می گوید: یکی از مسائل جالب درباره این جمعیت انسانی این است که همه بخش های جامعه در آن مشارکت دارند. با وجود وجهه اسلامی این مراسم، اما بسیاری از افراد از ادیان و مذاهب گوناگون نیز با شور و شوق در آن شرکت می کنند و افرادی با تحصیلات بالا و حتی مقامات بالا نیز در میان افرادی که به زائران خدمت می کنند وجود دارد.[۸]

سید مهدی المدرسی در  روزنامه هافینگتون پست نوشت: چندین ویژگی اربعین باید در فهرست کتاب رکوردهای گینس ثبت شود. به عنوان بزرگترین همایش جهان، بزرگترین تجمع که در آن غذای رایگان داده می شود. بزرگترین سفره غذای جهان و بزرگترین گروه داوطلب خدمت به مردم.[۹]

با توجه به شرایط امنیتی، همواره این بزرگترین تجمع توسط گروه های تروریستی تهدید می شد. به همین دلیل هر ساله این مراسم در تدابیر امنیتی شدید برگزار می شود. هر ساله ده ها هزار نیروی پلیس عراق به همراه سربازانی مجهز به خودروهای زرهی و هلی کوپترهای نظامی از این مراسم حفاظت می کنند. در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۵، یک بمبگذاری طراحی شده در حسینیه ای در شهر بغداد توسط نیروی پلیس خنثی شد. این بمب ها در هجده عروسک جاسازی شده بودند. گروههای تروریستی که از سوی رژیم حاکم بر عربستان سعودی حمایت می شوند پشت این ماجرا قرار داشتند.

جنبه های سیاسی مراسم اربعین

علی ماموری در مقاله ای برای المانیتور نوشت: همایش اربعین، همایشی کاملا اسلامی و سیاسی است که داعش به شدت از آن هراس دارد. در واقع این همایش که در آن از همه مذاهب جمع می شوند، قدرت صلح آمیز اسلام را به نمایش می گذارد. همچنین این مراسم نمایش همبستگی میان همه اقوام شیعه و مسلمان است.[۱۰]

البته به جز داعش، طراحان اسلام هراسی که همواره تلاش می کردند اسلام را به عنوان دینی مخوف نشان دهند، یعنی آمریکا و عربستان سعودی نیز از مراسم اربعین هراس دارند. عزاداران حسینی لباس سوگواری می پوشند و جلادان داعش، لباس سیاه می پوشند، اما سیاه عزاداران امام حسین، نشانه غم تاریخی است و سیاه داعش نشانه نفرت و مرگ. وهابی ها و جلادان داعش می خواستند اسلام را دین سربریدن ها و سلاخی نشان دهند، اما زائران اربعین بر یک قهرمان سربریده می گریند که در راه نجات اسلام و هدایت بشریت قربانی شده است.

نتیجه گیری

از نگاه ناظران جهانی از مهمترین ویژگی های زیارت اربعین این است که برخی از زائران از نجف، بصره و حتی ایران با پای پیاده به این زیارت می روند. در این مراسم از همه مذاهب، ادیان و فرق حضور دارند. غذای رایگان دریافت می کنند و می توانند هر کجا که خواستند استراحت کنند. هیچ چیز به هیچ کس تعلق ندارد و همه افراد از هر طبقه و قشر اجتماعی از امکانات مساوی برخوردار هستند. برخی محافل جامعه شناختی به پدیدارشناسی اربعین به عنوان یک انقلاب اجتماعی می نگرند.