نخست وزیر اسبق پاکستان خانم بی نظیر بوتو رسماً اعلام کرد که طالبان بوسیله رکن دوّم ارتش پاکستان و با پول عربستان سعودی و براساس سیاست های انگلیس و آمریکا تأسیس شده است. این افشاگری بی نظیر بوتو به قیمت جانش تمام شد و او سرانجام بوسیله القاعده که رهبری آن را اسامه بن لادن از عربستان سعودی برعهده داشت و در افغانستان بکمک طالبان اعلام موجودیت نموده بود ترورشد و جان باخت.
پیدایش طالبان در افغانستان تاکنون نه در سطح تاکتیک و نه در سطح استراتژیک برای غرب راه گشا و گره گشا نبوده است ولی هنوز غرب به این برگ سوخته چشم امید دوخته است. آمریکا در شرایطی افغانستان را بدست طالبان سپرد که تصور می کرد موجی از طالبانیسم آسیای غربی را فرا خواهد گرفت و موجب فروکش تب و تاب انقلاب اسلامی در این منطقه حساس خواهد شد ولی سیر حوادث بگونه ای دیگر رقم خورد و در ایران مردم سالاری اسلامی واقعیت حیات مؤثر خود را بنمایش نهاد و درخت انقلاب و مقاومت اسلامی در لبنان و سوریه و عراق و یمن جوانه زد و نوید آزادی و استقلال را هم به مشتاقان این دو داد.
نگرانی آمریکا از شرایط موجود در افغانستان منجر به بیرون کشیدن برگ طالبان و بدست برگ گرفتن انتخابات در افغانستان شد بدین امید که یک مهره مطمئن و مفید و متعهد نسبت به سیاست های غرب در افغانستان بروی کار آید. در انتخابات پیشین ریاست جمهوری افغانستان اشرف غنی که مورد حمایت غرب بود در مقابل عبدالله عبدالله به رقابت پرداخت.
شرایط در افغانستان به گونه ای نبود – و نیست – که غرب مطمئن باشد اشرف غنی می تواند به حکومت خود در افغانستان ادامه دهد و یک رئیس جمهور مادام العمر غرب گرا شبیه حسنی مبارک و سیسی در افغانستان باشد. شکست احتمالی اشرف غنی در انتخابات اخیر یک کابوس واقعی برای سیاست غرب است از این رو آمریکا تصمیم گرفت در مقابل اراده عمومی مردم افغانستان از مهره طالبان استفاده کند و در مقابل ایده جمهوری اسلامی افغانستان به رهبری فردی که منتخب مردم افغانستان باشد از ایده امارت اسلامی افغانستان به فرماندهی مردی که مورد اعتماد خود بوده و به وسیله سرویس های امنیتی پاکستان و عربستان کنترل می شود حمایت و پشتیبانی نماید.
از این رو رسماً مذاکرات باصطلاح صلح آمریکا و طالبان آغاز شد. کارشناسان مدیریت افکار عمومی در رسانه‌های غربی دلایل این مذاکرات را چنین برشمرده اند:
۱_ شکست نظامی – سیاسی آمریکا در افغانستان
مک کارتی در نیویورک تایمز نوشت جنگ ها یا با پیروزی همراه اند و یا با شکست و اکنون که آمریکا برای خروج از افغانستان و طالبان برای حکومت بر افغانستان آماده می‌شود این معنایی جز شکست آمریکا در افغانستان ندارد.
۲_ نمایش قدرت برای دیپلماسی آمریکا
برخلاف اندرو مک کارتی برخی دیگر از کارشناسان غربی این مذاکرات را نشانه برگ برنده سیاست خارجی دولت آمریکا دانستند و تأکید کردند که این مذاکرات هنگامی صورت گرفت که انتخابات اخیر ریاست جمهوری در افغانستان در پیش بود و دولت کنونی نمی‌توانست این انتخابات را لغو کند و ناگزیر تن به اجرای آن داد. این کارشناسان معتقدند پس از انتخابات، افغانستان با افزایش تنش روبرو خواهد شد و جنگ داخلی جدید در انتظار آنان خواهد بود.
۳_ بهره گیری سیاسی ترامپ در انتخابات ۲۰۲۰
روزنامه نیویورک تایمز نوشت: شتاب ترامپ برای توافق با طالبان و خارج کردن نیروهای آمریکایی پیش از انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا موجب بحث هایی شده که آیا خروج نیروهای آمریکایی یک عقب‌نشینی زودهنگام به شمار می‌رود و یا ممکن است گامی به سوی صلح در این کشور جنگ زده باشد. این روزنامه نوشت آغاز خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان به ترامپ این امکان را می دهد تا خود را به عنوان یک چهره صلح ساز معرفی کند و این مساله در آستانه انتخابات آمریکا بخصوص در حالی که مناقشات آمریکا با کره شمالی حل نشده باقی مانده و کارزار آمریکا با مقاومت اسلامی در خاورمیانه راهی به جایی نبرده و سیاست های آمریکا در خاورمیانه عربی شکست خورده است می تواند مفید واقع شود. این توافق زمینه ساز خروج مرحله‌ای و تدریجی نیروهای آمریکا از افغانستان خواهد بود بدون اینکه آمریکا دست به یک ریسک خطرناک نظامی – سیاسی بزند و افغانستان را برای مردم افغانستان رها کند از این کشور چشم پوشی نماید.
۴_ تضعیف روند انتخابات در افغانستان
طالبان ضمن تقاضای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تضمیین داده که در برگزاری انتخابات آزاد در افغانستان کار شکنی کند بنابراین در صورت پیروزی نامزدی که مورد اطمینان غرب نیست در انتخابات جاری، آغاز جنگ داخلی در افغانستان محتمل خواهد بود.
طالبان انتخابات را یک روند جعلی دانسته و تاکید کرده «با جدیت برای جلوگیری از این روند تلاش می نماید».
بی علاقگی آمریکا به افغانستان
شگفت آورترین دلیل برای توجیه علت اعلام خروج تدریجی آمریکا از افغانستان که یک معنای احتمالی آن باز سپاری سرنوشت کشور به دست طالبان خواهد بود این است که می‌گویند آمریکا به افغانستان بی علاقه شده است.
ارون دیوید میلر در یادداشتی در «هیل» با اشاره به مذاکرات آمریکا و طالبان نوشت: نمی توان واژه صلح و افغانستان را در کنار یکدیگر بکاربرد زیرا هیچکدام از طرفین حتی نمی توانند بر سر آتش بس پایدار توافق کنند.
این مشاور و مذاکره کننده سابق در دولت‌های دموکرات و جمهوری خواه افزود:” اگر صلح در افغانستان تحقق یابد ، بعید خواهد بود که آمریکا صلح را در این کشور برقرار کند.هدف آمریکا از مذاکرات خلیلزاد با طالبان به منظور دستیابی توافقی برای خروج است، برای برقراری صلح و ثبات در افغانستان نیست، اگر گفت‌وگوها با طالبان پیشرفت نکند، ترامپ نیروها را سریع‌تر از افغانستان خارج می‌کند.زیرا مردم و سیاستمداران آمریکایی علاقه خود را نسبت به جنگ افغانستان از دست داده‌اند.[۱]
ناامنی های گسترده نیز برخی نامزدهای انتخاباتی را دچار تردید کرده است. گروه طالبان هشدار داده که با تمام قدرت با انتخابات مقابله خواهد کرد و برخی نامزدها باور نداشتند که در چنین فضای ناامنی دولت توانایی برگزاری انتخابات را داشته باشد. محمد اسماعیل وزیر پیشین آب و برق می گوید:” حکومت و کسانی که ادعای سیاسی دارند باید بدانند که مردم افغانستان میلیون ها قبضه اسلحه دارند. این عضو برجسته حزب جمعیت اسلامی، هشدار داد، چنانچه تمام خواست ها در گفتگوهای صلح مطرح نشود و طرف ها برای اجرای تعهدات خویش تضمین ندهند، پیامد این صلح ناگوار و منجر به تجزیه افغانستان خواهد شد.”، صالح محمد ریگستانی،از دیگر از چهره های سیاسی افغانستان ابراز داشت:” طالبان کوشش دارند با سلاح وارد گفتگوهای صلح و سیاست افغانستان شوند . ما برای دفاع آماده نبرد هستیم” محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری دولت وحدت ملی و یکی از نامزدهای انتخاباتی، در ششمین گردهمایی پیکارهای انتخاباتی‌اش در کابل ( ۲۵ مرداد ماه ۱۳۹۸) ، در واکنش به گزارش‌ها دربارۀ تغییر احتمالی نظام سیاسی در افغانستان پس از توافق صلح با طالبان، گفت:” نظام جمهوری اسلامی افغانستان قابل تغییر نیست . غنی بر برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری تأکید کرد و گفت که این انتخابات باید برای نگهداری و بقای جمهوریت، برگزار شود.” اشرف غنی نیز در دیدار با مسئولان نیروهای امنیتی با تاکید بر تداوم و استمرار پیمان های امنیتی این کشور با آمریکا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) پس از حصول توافق صلح با طالبان، گفت:” بر سر نیروهای امنیتی افغان معامله نمی کنیم. آنهایی‌که فکر می کنند، دوران پس از سرنگونی دولت دکتر نجیب‌الله، آخرین رئیس جمهوری تحت حمایت شوروی در افغانستان تکرار خواهد شد، خواب و خیال می‌بینند.”گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی و یکی دیگر از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، در سخنانی دولت وحدت ملی را ضعیف توصیف کرد و گفت:” در صورت خروج بدون برنامه و شتاب زده آمریکا از افغانستان، دولت وحدت ملی سقوط خواهد کرد، تحلیل نهادهای آمریکایی نشان می‌دهد که دولت کنونی در افغانستان حتی نمی تواند برای چند هفته پس از خروج نیروهای آمریکایی دوام بیاورد، احتمال دارد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری به تأخیر بیافتد؛ چون انتخابات و صلح هم زمان پیش برده نمی‌شود.” ۱
ولی همه چیز به نتایج انتخابات جاری در افغانستان بستگی پیدا می کند.
بگزارش تابناک در حالی که حدود ۲۰ روز به اعلام نهایی نتایج انتخابات ریاست جمهوری افغانستان باقی مانده، «عبدالله عبدالله» رییس اجرائیه افغانستان، مدعی پیروزی خود در انتخابات شد.
عبدالله در یک نشست خبری گفت: در وضعیت موجود، انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم نمی‌رود و تیم ثبات و همگرایی حکومت آینده را تشکیل می‌دهد.
به گزارش خبرگزاری فارس نیز، در حالی که حدود ۲۰ روز به اعلام نهایی نتایج انتخابات ریاست جمهوری افغانستان باقی مانده، «عبدالله عبدالله» رییس اجرائیه افغانستان، مدعی پیروزی خود در انتخابات شد.
وی در یک نشست خبری گفت: رای ما در این انتخابات بالاست. نتایج را کمیسیون اعلام می‌کند، اما ما با رای بالا به صحنه آمدیم.
عبدالله افزود: ما در یکی دو روز گذشته مشغول بررسی نتایج بودیم و به این نتیجه رسیدیم که رای بالایی داریم. اگر جلوی تقلب‌ها گرفته شود، رای ما بیشتر هم می‌شود.
وی ادامه داد: در وضعیت موجود، انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم نمی‌رود و تیم ثبات و همگرایی حکومت آینده را تشکیل می‌دهد.
عبدالله همچنین تاکید کرد: بعضی از مقام‌های حکومتی مستقیم در روند انتخابات مداخله کرده‌اند که به زودی به جزای خود خواهند رسید.
وی با قدردانی از نیروهای امنیتی در طول برگزاری انتخابات افغانستان، از قهرمانی مردم بخاطر شرکت در انتخابات نیز قدردانی کرد.
عبدالله همچنین گفت: در مورد نظر دیگران (امرالله صالح) صحبتی نمی‌کنم، اما این را می‌گویم که رای سالم و پاک مردم سرنوشت افغانستان را مشخص می‌کند.
وی با اشاره به مشکلاتی نظیر عدم بایومتریک بودن برخی از آرا گفت: مشارکت مردم در سطحی که توقع می‌رفت نبوده، اما شرایط امنیتی کشور را باید در نظر گرفت، با وجودی این همه مشکلات این تعداد شرکت‌کننده رقم قابل ملاحظه‌ای است.
عبدالله همچنین ادامه داد: بخاطر مصلحت‌هائی دفعه پیش قربانی دادیم. دفعه گذشته بخاطر مردم و کشور یک تقلب کار مشهور و یک دروغگو مشهور را به‌عنوان رئیس جمهور قبول کردیم.
وی با اشاره به اینکه تاکنون نیروهای حمایت قاطع چیزی را در مورد تقلب در دسترس ما قرار نداده گفت: ما از طریق ناظرین و ثبت ویدیو‌های تقلب را مشاهده کردیم.
با توجه به شرایط موجود افق پیش روی افغانستان به پاسخ پرسش های زیر بستگی دارد:
- آیا غرب حکومت عبدالله عبدالله را بعنوان منتخب مردم افغانستان می پذیرد؟
- آیا افغانستان وارد دوران دیگری تاریک دیگری از جنگ و خون ریزی می شود؟
- آیا طالبان می تواند مانند دفعه پیش اراده خود را براین کشور جنگ زده تحمیل کند؟
منتظر آینده باید بود.
[۱] خبرگزاری تسنیم،۲۷ مرداد ماه ۱۳۹۸ – https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/05/27/2077880
۱ شبکه خبری طلوع نیوز ،۲۸ مرداد ماه ۱۳۹۸
