کشورهای عربی در مدت اخیر در برزخ تحولات سیاسی قرار دارند. بخشی از این کشورها با اتکا به حمایت های مردمی در صدد تغییر شرایط خود و محیط پیرامون هستند و برخی دیگر که متکی به حمایتهای بیرونی اند تسلیم زورمداران جهان انند و تاکنون اراده ای برای تغییر این شرایط ندارند. جهان عرب علیرغم اینکه سرزمین پهناوری است که از غرب افریقا تا شبه جزیره عرب و هلال حاصلخیز و خلیج فارس امتداد دارد و مساحتش بیش از ده میلیون کیلومتر مربع است و از ۲۲ کشور تشکیل شده و بیش از چهارصد میلیون جمعیت دارد و از ثروتهای عظیمی از جمله نفت و گاز برخوردار است اما متاسفانه به علت ساختار های استبدادی حاکم، در مقابل نظام سلطه بین المللی تسلیم پذیر است و الگوی ناپسندی در جهان نمایان کرده و در چند سال اخیر سبکترین برخوردها با آنان صورت می گیرد. ترامپ رئیس جمهور امریکا از زمانیکه به ریاست ایالات متحد امریکا رسیده بدون پروا می گوید عربستان سعودی و دیگر شیخ نشین های خلیج فارس گاو شیرده هستند و پول زیادی دارند و باید به امریکا باج بدهند، برخوردی که با هیچ کشور دیگر نمی شود و متاسفانه در جهان عرب کارساز است و تا کنون برای امریکا درآمدهای ملیاردی تا کنون داشته است و تصویر زشتی از کشورهای منطقه ترسیم کرده است.
در این ارتباط بزرگترین رویداد این هفته در باره فلسطین است. رونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا در چند روز اخیز طرحی را برای حل بحران فلسطین ارائه داد تحت عنوان معامله قرن که با واکنش های مختلف روبرو شد. در این طرح رئیس کاخ سفید با نقض کامل همه قطعنامه های سازمان ملل به اسرائیل بخشهای وسیعی از کرانه باختری فلسطین را بخشید و شهر قدس را به این رژیم اشغالگر واگذار کرد و با کمال پرویی اعلام کرد که به فلسطینیان تاسیس یک دولت را پیشنهاد می دهد. امریکا عملا با این طرح توافق اوسلو را کنار گذارد که با میانجگری کلینتون رئیس جمهور پیشین امریکا امضا گردید و عملا گام دیگری برای تصرف کامل فلسطین برداشت. در این طرح ترامپ به فلسطینیان دولتی را پیشنهاد می کند که مرزهایش و حریم هوایی آن در اختیار اسرائیل است و به علت مصادره منابع آبی و زمین های حاصلخیز به ده ها جزیره جمعیتی کاملا محاصره شده بدون امکانات اقتصادی تبدیل شده که قرار است با پول دیگر عربها با تونل با یکدیگر مرتبط شوند. علاوه بر این شرایط ناعادلانه پیشنهادی، ترامپ در این طرح شرط کرده که این دولت فلسطینی خلع سلاح شده باید باشد وقبل از هر چیز باید فلسطینیان سلاح مقاومت را جمع آوری کنند و تحویل اسرائیل دهند وچهار سال برای گفتگو برای اجرای این طرح زمان اختصاص داده است.
به مجرد اعلام این طرح موهن همه شهرهای فلسطین شاهد تظاهرات گسترده مردم شد و خیابان ها صحنه درگیری با نیروهای اشغالگر صهیونیست تبدیل شد که در نتیجه این زد و خورد، ده ها فلسطینی در معرض آتشباری صهیونیستها قرار گرفته وصد ها فلسطینی بازداشت شدند. محمود عباس رئیس دولت به اصطلاح خود گردان فلسطین از همه نیروهای سیاسی خواست تا اختلافات را کنار گذارند و یکپارچه با این توطئه مقابله کنند. کشورهایی مانند ایران وترکیه و مالزی به شدت این طرح امریکایی را محکوم کردند در حالیکه شیخ نشین های عرب خلیج فارس از آن استقبال کرده و دو کشور همسایه فلسطین یعنی اردن و مصر با عباراتی مبهم تحفظ خود را نمایان ساختند. کشورهای اروپایی به استثنای انگلیس اعلام کردند که از راه حلی حمایت می کنند که بر مبنای قطعنامه های شورای امنیت باشد . روسیه و چین که همواره از آرمان فلسطین حمایت می کردند کمتر از انتظار ظاهر شدند و موضع آنان از سطح قبلی کمتر بود.
به اعتقاد تحلیلگران سیاسی پیشنهاد امریکا به فلسطینیان همان طرح نتانیاهو است که در سال ۲۰۱۱ به فلسطینیان ارائه شده بود و از سوی آنان رد شد و بر خلاف ظاهر آن یک معامله نیست چرا که معامله دو طرف دارد و این یک دیکته سیاسی است از سوی امریکا برای تامین خواسته های اسرائیل است و امکان ندارد هیچ فلسطینی آن را قبول کند. بسیاری از تظاهرکنندگان در جهان اسلام شعا برخورد دستجمعی با اسرائیل را عنوان کردند که این باور بر یک تجربه استوار است. مصر،اردن، وفلسطینیان به تنهایی با رژیم صهیونیستی سازش کرده و توافق امضا نمودند ولی امروز فهمیدند که در نبرد تن به تن مسلمانان با این رژیم بازنده هستند و برای پیروزی راهی جز اتحاد وجود ندارد
در چارچوب تحولات منطقه عربی تظاهرات ملیونی بغداد رویداد مهمی بود که اراده مردم عراق را در ضرورت خروج اشغالگران امریکایی از این کشور نمایان ساخت. این تظاهرات پس از تصویب اکثریت پارلمان به لایحه خروج امریکا از این کشور و ابلاغ دولت عادل عبد المهدی به امریکا صورت گرفت و نشان داد که پارلمان و دولت و مردم در این تصمیم گیری متحد هستند. کارشناسان سیاسی معتقدند که این رفتار مردم عراق نوعی پختگی سیاسی نشان می دهد چرا که تحت فشار برخی از معترضان دولت استعفا داده بود و مخالفان اساسا این پارلمان را قبول ندارند و خواهان انتخابات زود رس هستند ولی در موضوع خروج امریکا از عراق آنها برای حمایت از یک اولویت ملی اختلافات سیاسی را کنار گذاشته و از یکدیگر حمایت کردند. این تظاهرات میلیونی برای دفاع از استقلال عراق در صدمین سال قیام ۱۹۲۰ صورت گرفت که به رهبری مرجعیت بود و نیروهای اشغالگر انگلیسی را از عراق اخراج کرد. تاکنون امریکا به این درخواست دولت و مردم عراق پاسخی نداده و گویا تصمیم دارد در عراق باقی بماند. بسیاری از احزاب سیاسی در عراق اعلام کردند که عدم خروج امریکا از عراق عملا این نیروها را به نیروهای اشغالگر تبدیل می کند و مردم عراق حق برخود با اشغالگران را دارند.
در چارچوب تحولات جهان عرب، کشور یمن در روزهای گذشته شاهد تحولات نظامی مهمی بود. نیروهای انصار الله و دولت ملی یمن عملیات بنیان مرصوص را در جبهه های نهم و جوف اغاز کردند که در شرق صنعاء قرار دارد و موفق شدند بیش از دو هزار کیلومتر مربع را آزاد کنند و هزاران نیروی دشمن را کشته ، زخمی یا اسیر گیرند و بیش از هزار خودرو،تانک و نفربر دشمن را نیز به غنیمت گرفتند. همزمان با این عملیات انصار الله به چند عملیات برون مرزی دست زد که فرودگاه ابها، پایگاه نظامی هوایی خمیس مشیط، وتاسیسات نفتی ارامکو در جیزان در مرز یمن را مورد حمله پهبادی و موشکی قرار داد. اهمیت این عملیات برون مرزی و درون مرزی در این است که یمنی ها پس از عملیات آرامکو در شرق عربستان در چند ماه پیش وارد فرآیند گفتگو با سعودیها شده ولی از آنجا که سعودیها دنبال وقت کشی بودند و حاضر به توقف جنگ و عقب نشینی نظامی از یمن نشدند، انصار الله با این عملیات نشان دادند که ابتکار عملیات در دست آنان است و عربستان راهی جز پذیرش خواستهای دولت مشروع صنعاء ندارد.
در سوریه نیز ارتش این کشور با حمایت ایران و روسیه موفق شد بخشهای وسیعی از شرق استان ادلب را ازاد کند. در این عملیات گروه های تروریستی النصره و احرار الشام شکست سختی خورده و از حدود پنجاه روستا و نیز شهر معره النعمان عقب نشینی کردند. شهر معره النعمان دومین شهر این استان است و شهر سراقب که در حال حاضر در محاصره کامل نظامی است و هر آن ممکن است خبر آزادی آن اعلام گردد از شهرهای دیگر این استان به شمار می آید. این تحولات نظامی نشان می دهد که ابتکار عمل نظامی در حال حاضر کاملا در اختیار دولت سوریه است و ازادسازی کامل استان ادلب در آینده نزدیک دور از انتظار نیست. مرکز نظارت ترکیه در این محور به محاصره ارتش سوریه در آمد و اقای اردوغان با اعلام نارضایتی خود، به قطع همکاری بر اساس توافق آستانه تهدید کرد. با این عملیات غرب حلب از زیر آتش تکفیریها خارج شد و جاده دمشق حلب به طور کامل تحت کنترل دولت سوریه قرار گرفت.
در لبنان نیز تحولات به سمت خروج از بحران حرکت می کند. اقای حسان دیاب نخست وزیر انتخابی حزب الله و جریان ملی آزاد موفق شد کابینه جوان و متخصصی از ۱۹ وزیر تشکیل دهد. در این کابینه ۶ زن برای اولین بار به عنوان وزیر انتخاب شدند. اقای دیاب در حال تهیه بیانیه کابینه است که برنامه کاری آن را منعکس می کند. آقای دیاب پس از معرفی اعضای کابینه خود اعلام کرد که برنامه اصلاح سریع شرایط سیاسی و اقتصادی را در اولویت کاری قرار خواهد گذاشت و بهبود شرایط طبقات ضعیف رادنبال خواهد کرد. از زمانیکه اعتراضات اغاز شد قیمت لیره پول ملی لبنان حدود ۲۵% قیمت خود را از دست داد و تورم شدیدی در این کشور نمایان شد که طبقات فقیر را به شدت تحت فشار قرار داد.
در لیبی نیز تلاش برای حل بحران سیاسی این کشور و جنگ داخلی همچنان در جریان است. اجلاس برلین برای آشتی ملی نیروهای سیاسی طبرق و طرابلس تا کنون موفق نبوده و نتوانست تغییری در معادله تخاصم داخلی ایجاد کند. تا کنون روسیه و المان تلاش کردند با دعوت طرفهای درگیر آنان را آشتی داده و به جنگ داخلی پایان دهند ولی این تلاشها تاکنون به نتیجه نرسیده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که استمرار جنگ در لیبی نتیجه دخالت عنصر خارجی است که هزینه های جنگ را تامین می کند و مانع از حل بحران می شود. مصر و امارات از حکومت ژنرال حفتر در طبرق در شرق حمایت می کنند و ترکیه از دولت سراج در طرابلس در غرب پشتیبانی می کند. اخیرا الجزایر و تونس تلاش جدیدی را اغاز کرده تا با میانجیگری به این بحران ده ساله پایان دهند. تونس و الجزایر که صدها کیلومتر مرز زمینی با لیبی دارند همواره در بحران لیبی بی طرف بوده و مورد پذیرش دو گروه متخاصم لیبی هستند.