شکسته شدن پل های پشت سر داخلی و خارجی محمد بن سلمان و حرکت به سمت سرنوشت نامعلوم از منظر رسانه های جهان

تاریخبا وجود تفاوت های زیاد، برخی وجوه تشابه را می توان در خصوص دولت ترامپ در امریکا و دولت محمد بن سلمان در عربستان مشاهده کرد. از جمله اینکه هر دو به صورت غیرمتعارف و تقریبا خارج از چارچوب و روال جاری در این دو کشور به قدرت رسیدند و از همان ابتدا در خصوص سلامت روندی که به انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری و محمد بن سلمان به ولیعهدی انجامید شک و تردید جدی وجود داشته و دارد. ضمن اینکه رد پای مافیای صهیونیستی در به قدرت رسیدن هر دو تقریبا آشکاراست به گونه ایی که ترامپ بعد ازبه قدرت رسیدن به عامل و مجری سیاست های نتانیاهو تبدیل شده و محمد بن سلمان نیزرویکرد عادی سازی رابطه با این رژیم را در پیش گرفته است. براین است می توان گفت که این سه ضلع درخلال چند سال گذشته مثلثی را برای تحمیل نظم مورد نظر خود بر منطقه و حتی جهان تشکیل و طرح های بلندپروازانه را در دستور کار قرار داده بودند که اکنون با تحولات و رخدادهای غیرمترقبه ای که بخصوص بعد از ظهوروشیوع کرونا و متعاقب آن کاهش بهای نفت روی داده، این طرح ها به بن بست رسیده است و در بسیاری از رسانه های جهان حتی رسانه های وابسته به ائتلاف آشوب نیز بازتاب یافته است.

شوک قتل قاشقچی، سقوط بهای نفت و شیوع کرونا بر پروژه های نوگرانه و بلندپروازانه محمد بن سلمان

دیلی تلگراف:

رؤیای پروژه های بزرگی همچون احداث شهر جدید عظیم نئوم در کرانه دریای سرخ برای جذب گردشگران از سراسر دنیا نقش بر آب شد. همچنین رؤیای بزرگ محمد بن سلمان برای مدرن سازی اقتصاد و قطع وابستگی کشور به نفت، موسوم به «چشم انداز ۲۰۳۰» که امیدوار بود دستاورد دوران ولیعهدی اش باشد، از دست رفته، به نظر می رسد. مایکل استیونز، تحلیلگر خاورمیانه (غرب آسیا) در مؤسسه رویال یونایتد سرویسز در لندن گفت: «فکر می کنم چشم انداز ۲۰۳۰ کم و بیش از بین رفته است. به نظر من، کارش تمام است.» وی گفت عربستان با «دشوارترین دوران روبروست، که به طور قطع سخت ترین مقطع در دوره ولیعهدی محمد بن سلمان است.” مدت ها پیش از آنکه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان شود، او صرفاً یکی از چند هزار عضو ناشناس خاندان سلطنتی حاکم بود. او به عنوان یک جوان همه تلاشش را کرده بود تا جایی که ممکن است ثروت اندوزی کند. راه میانبر ثروتمند شدن برای بسیاری از اعضای خاندان سلطنتی در کشورهای پادشاهی حوزه خلیج (فارس)، فعالیت در بخش املاک بود. محمد بن سلمان هم مدت کوتاهی در دهه ۲۰۰۰ در بخش املاک فعال بود.
در یک مقطع، او می خواست قطعه زمینی را به دست آورد که متعلق به تاجری در جده بود، اما آن تاجر مایل به فروش آن زمین نبود. در نتیجه محمد بن سلمان نزد روحانی که مسئول ثبت اراضی بود رفت و او را تحت فشار قرار داد تا آن زمین را به نام او کند. آن روحانی به خاطر غیرقانونی بودن، از این کار خودداری کرد. محمد بن سلمان که عصبانی شده بود، پاکتی حاوی دو گلوله برای او فرستاد. این ماجرا باعث شد به او لقب ابو رصاصه (پدر گلوله) بدهند.  این ماجرا به نماد شخصیت کم حوصله و تندخوی این ولیعهد جوان تبدیل شده است، ویژگی هایی که کارشناسان می گویند هم اکنون که بن سلمان- حاکم عملی عربستان- با شدیدترین بحران کشور روبروست، به نفع وی نیست.

رای الیوم :

این روزنامه در مقاله ای با عنوان«عربستان، دیگر نفت و پول دیگری نمانده تا هدیه دهی» نوشـت :

بسیاری از مطبوعات جهان از جمله نیویورک تایمز، واشنگتن پست و لوموند در این موضوع اجماع دارند که دو عامل اساسی موجب شد تا زیر پای طرح های بزرگ عربستان خالی شود، این طرح ها در زمره برنامه های اقتصادی و سیاسی است که محمد به سلمان، ولیعهد عربستان، با تکیه بر آن به هموطنانش قول انواع آسایش و آرامش را داد اما به یک باره رویاهایش به طرح ریاضت اقتصادی تبدل شد تا مشخص شود این کشور شرایط دشواری در پیش دارد. پس از موفقیت نسبی سهام شرکت نفتی آرامکوی عربستان که توانست در مرحله اول پذیره نویسی، ۲۹٫۴ میلیارد دلار به دست آورد، این شرکت اعلام کرد سود سه ماهه اول سال در مقایسه با همین مدت از سال قبل ۲۵ درصد کاهش داشت، این اتفاق یکی از پیامدهای کاهش بیش از پنجاه درصدی قیمت نفت و کاهش قیمت نفت نیز نتیجه تاثیر شیوع ویروس کرونا بر روند تقاضا در بازار جهانی است ضمن اینکه جنگ نفتی ولیعهد عربستان علیه روسیه نیز در این امر دخیل بوده است. امروزه قیمت نفت بسیار کمتر از آنی است که به دولت عربستان اجازه دهد بودجه اش را تامین کند، قیمت کنونی نفت در کنار بذل و بخشش های عربستان موجب می شود تا صندوق های پولی و ارزی این کشور در طول سه تا پنج سال آینده خالی شود. این مشکل موجب شده است تا تقاضای عربستان برای وام بیشتر شود، به موجب اطلاعاتی که بانک جهانی منتشر کرد، از زمانی که سلمان بن عبدالعزیز قدرت را در این کشور به دست گرفت، بدهی های عربستان به طرز بی سابقه ای رشد کرد. بدهی عربستان در پایان سال ۲۰۱۹ به ۱۸۳٫۷ میلیارد دلار رسید در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۴ میلادی ۱۱٫۸ میلیارد دلار بود و این یعنی بدهی عربستان در طی پنج سال شانزده برابر شده است. وقتی به این خبر، بیانیه محمد الجدعان وزیر دارایی عربستان را می افزاییم مشخص می شود دولت عربستان تنها امسال ۲۲۰ میلیارد ریال برابر با ۵۸ میلیارد دلار وام خواهد گرفت، این اتفاق بدهی این کشور را تا پایان سال ۲۰۲۰ به دویست و پنجاه میلیون دلار می رساند. البته تمامی این ارقام متعلق به دوران قبل از شیوع کرونا، قبل از فروپاشی قیمت نفت و قبل از تعطیلی گردشگری دینی در مکه و مدینه است که از منابع اصلی در آمد این کشور به شمار می آید. این کشور علاوه بر وام خارجی، بدهی های داخلی نیز دارد، ریاض تدابیری را برای ریاضت اقتصادی اتخاذ کرد، بر اساس این طرح سوبسید برخی کالاها حذف شد. در سال ۲۰۱۸ مالیات بر ارزش افزوده در این کشور اعمال شد تا میانگین مالیات برای شهروندان سعودی سه برابر شود با این حساب سنگینی طرح ریاضت اقتصادی بر دوش شهروندان و خانواده های خارجی مقیم این کشور است.

پایگاه اینترتی میدل ایست آی:

در سال ۲۰۱۵، صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان سعودی تحت نظارت مستقیم محمد بن سلمان قرار گرفت. در سال ۲۰۱۷، برنامه های توسعه ای این صندوق اعلام شد. ماموریت این صندوق سرمایه گذاری در داخل عربستان و خارج از آن بود. قرار بود این صندوق در مسیر تلاش های پادشاهی سعودی برای متنوع کردن سبد اقتصادی این کشور، به عنوان یک ابزار مالی عمل کند. یکی از پر سر و صدا ترین اقدامات این صندوق سرمایه گذاری در گروه سافت بنک ژاپن بود که در توکیو مستقر است. عربستان در صندوق چشم انداز سافت بنک رقم ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرد. این سرمایه گذاری به معنای سرمایه گذاری در شرکت های بسیار پیشرفته در عرصه فناوری بود. عربستان سعودی قصد داشت با استفاده از این صندوق از پیشرفت های آینده نگرانه در بخش هوش مصنوعی، روباتیک و توالی ژنی حمایت و در آن ها سهیم باشد. عربستان سعودی به همراه صندوق توسعه ملی ابوظبی- موسوم به مبادله- تقریبا دو سوم سرمایه های این صندوق را تأمین کردند. رقمی که صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان به این پروژه اختصاص داد برابر با ۳۵ میلیارد دلار بود. سافت بنک تعهد داد به تلاش ها برای متنوع کردن اقتصاد عربستان از طریق سرمایه گذاری در بخش فناوری، انرژی های تجدید پذیر و پروژه ۵۰۰ میلیارد دلاری محمد بن سلمان در کلانشهر نیوم، عینیت ببخشد. ارتباطات سافت بنک با عربستان سعودی و محمد بن سلمان- که دیگر تا آن زمان ولیعهد عربستان سعودی شده بود- در اکتبر سال ۲۰۱۸ در پی قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی مورد انتقاد قرار گرفت. یکسال پیش زمانی که خبر دومین صندوق چشم انداز عربستان اعلام شده بود، رسانه ها ناگهان از سافت بنک به عنوان اخلال گر در پروژه سرمایه گذاری مشترک یاد کردند. اواخر سال ۲۰۱۹، مشکلات مالی در شرکت «وی ورک» (WeWork) آمریکا بروز کرد که شرکت سافت بنک سرمایه گذاری ۱۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلاری در آن کرده بود. پایان آن سال با زیان ۱۳ میلیارد دلاری سافت بنک همراه شد. وقتی سال ۲۰۲۰ از راه رسید، شیوع ویروس کرونا باعث شد که مشکلات اقتصادی در کل این شرکت مشاهده شود. شرکت هایی که سافت بنک در آن ها سرمایه گذاری کرده بود – از جمله شرکت اوبِر که شاهد سرمایه گذاری ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاری بود- با کاهش ارزش سهام روبرو شدند. سایر شرکت ها نیز با افت ارزش سهام خود مواجه شدند. این مسائل باعث شدند تا در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰، مبلغ ۱۸ میلیارد دلار از سرمایه گذاری سافت بنک کاملاً نابود شود. شرکت سافت بنک در اواسط ماه مه اعلام کرد: از میان ۸۸ شرکتی که صندوق چشم انداز در آن ها سرمایه گذاری کرده بود، پیش بینی می شود ۱۵ شرکت موفق باشند و ۱۵ شرکت هم ورشکسته شوند!
هاف میلز سردبیر«عرب دایجست» مستقر در قاهره- که خبرنامه هایی در زمینه مسائل اقتصاد سیاسی منتشر می کند- گفت: «شرط بندی (عربستان سعودی) یک فاجعه بود. اول شرکت وی ورک و الان هم اخبار بد بیشتری که به گوش می رسد. آنچه که اتفاق افتاد یک فاجعه بسیار شدید بود. آن ها مبالغ هنفگتی پول را از دست دادند.»

پس لرزه های بحران اقتصادی بر طرح های نظامی گرایانه و توسعه طلبانه محمد بن سلمان

کارشناسان پیش بینی می کنند سعودی ها ممکن است به علت بحران مالی که گریبان عربستان سعودی را گرفته است ناچار شوند از انعقاد قراردادهای تسلیحاتی جدید چشم پوشی کنند و خرید اقلام تسلیحاتی را که قبلا بر سر آن توافق شده بود به تعویق بیندازند.  تعویق قراردادهای تسلیحتی جدید ممکن است برای این کشور در دورن حکومت محمد بن سلمان ولیعهد و حاکم بالقوه عربستان تاثیرات سیاسی دراز مدتی به همراه داشته باشد.  عربستان به علت سقوط بهای نفت و بحران اقتصادی جهانی ناشی از شیوع بیماری کووید- ۱۹ که موجب کاهش تقاضای نفت شده با کسری بی سابقه بودجه روبروست .  بروس ریدل از کارشناسان ارشد موسسه بروکینگز در واشنگتن در این باره گفت :”تردیدی ندارم که این پایان دوره پولداری منطقه خلیچ فارس است.”
عربستان سعودی سال گذشته با صرف هزینه ای بالغ بر ۶۲ میلیارد دلار در بخش تسلیحات ، پنجمین کشور بزرگ هزینه کننده در بخش تسلیحات در جهان به شمار می رفت. اندرو فینستاین کارشناس فساد و تجارت اسلحه جهانی در این باره گفت : اگر عربستان سعودی تاکنون یکی از بزرگترین خریدار اسلحه نبود ، احتمالاً نمی توانست روی حمایت بی چون و چرای قدرت های بزرگ غربی حساب کند. یکی از نتایج خرید تسلیحات این است که روابط را هم در کنار آن می خرید.  انگلیس بیش از هر کشور دیگر در جهان به عربستان سلاح می فروشد ، بیش از چهار میلیارد پوند از زمان آغاز جنگ یمن و بمباران های این کشور توسط جنگنده های سعودی .  اما ریدل و دیگران معتقدند که دولت عربستان سعودی در برخی موارد برای به تاخیر انداختن هزینه های نظامی ، و در برخی موارد تعویق همیشگی این قراردادها چاره ای دیگری ندارند.  اندرو اسمیت از کارشناسان کمپین مخالف تجارت اسلحه ، گفت: “من انتظار دارم که آنها در کوتاه مدت تعهد برخی خریدهای بزرگ تر را مانند مجموعه جدیدی از جت های جنگنده را متوقف کنند. “جرالد فیرستاین یک تحلیلگر دیگر در این باره گفت برای سعودی ها به تاخیر انداختن یا لغو قراردادهای تسلیحاتی جدید آسان تر است ولی دولت سعودی احتمالا ناچار است تا توافقنامه های مربوط به حفظ و نگهداری تسلیحات را ادامه دهد .

پایگاه اینترنتی خبرگزاری آناتولی:

با توجه به مشارکت عربستان سعودی در ائتلاف بین المللی علیه یمن، مخارج نظامی این کشور طی پنج سال گذشته بیش از مخارج بخش های آموزش و بهداشت بوده است. بودجه تخصیص یافته به امور نظامی طی سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ حدود ۲۷۳ میلیارد دلار بوده است که شامل ۲۰٫۹ درصد از بودجه کل این کشور می شود. اما بودجه بخش آموزش در این مدت ۲۷۱ میلیارد دلار بوده که معادل ۲۰٫۷ درصد از بودجه کل بوده است.

ناتوانی بن سلمان در تامین مالی دولت مستعفی و فراری در یمن

 روزنامه العربی الجدید:

منابع آگاه یمنی به العربی الجدید گفتند : ریاضت اقتصادی عربستان تعهدات مالی این کشور را در قبال مقامات دولت یمن ( مستعفی و فراری) شامل می شود. بیشتر وزرا و مسئولان این دولت با هزینه دولت عربستان در ریاض هستند. این منابع که خواستند نامشان فاش نشود ، تاکید کردند مقامات مسئول سعودی تصمیم خود برای کاهش هزینه ها را به مقامات دولت یمن ابلاغ کردند ، ریاض علاوه بر این قادر به تامین سپرده مالی دو میلیارد دلاری در بانک مرکزی یمن نیست.

ابعاد و گستره اختلافات محمد بن سلمان با امریکا و دولت ترامپ 

پایگاه اینترنتی امریکن کانسروتیو:

رابطه آمریکا و عربستان سعودی در سال های اخیر به شدت تضعیف شده است و به نظر می رسد هر هفته دلایل تازه ای برای پایان دادن به این رابطه وجود دارد. جرائم جنگی عربستان در یمن و قتل جمال خاشقجی موجب شد بسیاری در واشنگتن با سعودی ها به مخالفت برخیزند و سیاست خارجی بی پروای آنها حتی برخی از طرفداران آنها را نگران کرده است. محمد بن سلمان, ولیعهد عربستان, حتی پل های پشت سر خود را با مطمئن ترین جنگ طلبان حامی عربستان در واشنگتن خراب کرده است. جنگ غیرعاقلانه عربستان سعودی بر سر قیمت نفت در بهار امسال بسیاری از اندک متحدان باقیمانده آن را نیز در کنگره با خود بیگانه کرد و موجب شد دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در اقدامی نادر عربستان را تهدید کند که واشنگتن حمایت نظامی خود را از این کشور قطع خواهد کرد مگر آن که عربستان تولید نفت خود را کاهش دهد. ولیعهد عربستان با سه سال مصونیت از مجازات و افراط مداوم در ارتکاب جرم به این باور رسیده است که می تواند هر کاری را که بخواهد انجام دهد بدون آن که عواقب کارهایش را تحمل کند. افشاگری های اخیر به ما یادآوری می کند که رابطه با عربستان برای آمریکا چقدر خطرناک است. هفته گذشته, اف بی آی اعلام کرد مدارکی از تلفن همراه احمد محمد الشمرانی, نظامی سعودی و عامل تیراندازی در پایگاه نیروی دریایی پنساکولا در فلوریدای آمریکا به دست آورده است. این شواهد نشان می دادند که وی با القاعده –که یک گروه تروریستی آمریکائی – سعودی است- در شبه جزیره عربستان, گروه تروریستی دیگر مستقر در یمن، ارتباط داشته است. این گروه مسئولیت این حمله را برعهده گرفت. به گفته اف بی آی, ارتباط الشمرانی با القاعده به سال ۲۰۱۵ برمی گردد, درست همان سالی که بمباران ائتلاف عربستان در یمن با کمک آمریکا آغاز شد. آموزش خلبانان بخشی از کمک آمریکا به ائتلاف سعودی ها در پنج سال گذشته بود. این کار به ظاهر برای بهبود هدف گیری خلبانان انجام شد اما در عمل مهر تایید دولت آمریکا بر بمباران هایی بود که موجب کشته شدن هزاران غیرنظامی در حملات بی هدف به روستاها و شهرهای سراسر این کشور بود. اکنون روشن شده است که این برنامه آموزشی, آمریکا را در معرض نفوذ یک تروریست قرار داد که افسر نیروی هوایی سلطنتی عربستان بود.

نشریه پلیتیکو:

بروس رایدل، از کارکنان سابق شورای امنیت ملی و تحلیلگر سابق سیا ۲۱ نوامبر ۲۰۱۷ در نشستی در مؤسسه بروکینگز در واشنگتن دی سی سخنان قابل توجهی درباره رابطه آمریکا با عربستان سعودی بیان کرد. رایدل ۴۰ سال به عنوان ناظر حرفه ای مسائل عربستان، اقتصاد، دیپلماسی و سیاست داخلی این کشور را زیر نظر داشته است. وی به نکته مهم درباره عربستان که مهم ترین متحد آمریکا در خاورمیانه است اشاره کرد. نخستین نکته وی این بود که عربستان به تازگی با تغییرات نگران کننده ای رو به رو شده است. آنچه رایدل «سیاست مبهم، اما قابل پیش بینی» عربستان نامید، از سال ۲۰۱۴ در مقایسه با دوره ۴۰ ساله قبل از آن، بسیار ناپایدارتر و غیرقابل پیش بینی تر شده است. به عقیده وی، درک عربستان و سران این کشور از مسائل بسیار دشوارتر شده است.
دومین نکته ای که او به آن اشاره کرد این بود که کاخ سفید قاطعانه تصمیم گرفته است از سران فعلی عربستان حمایت کامل کند، بی آنکه هیچ تلاش جدی برای درک و شناخت منطقه خاورمیانه کند. رایدل گفت ترامپ به عربستان در خصوص سیاست های داخلی و خارجی آزادی عمل داده است. سیاست خارجی ما در قبال عربستان سعودی که همواره محتاطانه و با اجتناب از ریسک بوده است، اکنون ماجراجویانه و مداخله جویانه است. عربستان بهار امسال با جنگ فاجعه بار اقتصادی که با روسیه بر سر قیمت نفت به راه انداخت، جهان را به لرزه درآورد. عربستان پس از ترک نشست کشورهای تولیدکننده نفت خام در اعتراض به حمایت نکردن روسیه، تولید خود را افزایش داد و باعث شد بازارهای جهانی درست در زمانی سقوط کند که بیماری کووید ۱۹ موجب تعطیلی اقتصاد کشورهای جهان شد. اما این رفتار عربستان گویای چه چیزی درباره محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان است که دولت ترامپ از آن حمایت می کند؟ ناظرانی همچون رایدل می گویند دولت ترامپ از محمد بن سلمان به همان نحو حمایت کرده است که دولت اوباما از محمد بن نایف، ولیعهد قبلی حمایت کرد، یعنی با یک دستگاه اطلاعاتی بسیار سیاست زده که احتمالاً رئیس جمهور را درباره مسائل زیادی غیرمطلع نگه داشته است، و نتیجه این بوده است که محمد بن سلمان آمریکا را درگیر باتلاق جنگ یمن کرده، یک خبرنگار مستقر در آمریکا را به قتل رسانده، موجب بی ثباتی بازار انرژی شده است.

روزنامه هاآرتص:

درخواست بن سلمان برای خرید نیوکاسل بخشی از تلاش او برای ارتقای وجهه جهانی عربستان سعودی است؛ کارزاری که شامل لغو ممنوعیت رانندگی زنان، ساخت و مدرنیزه کردن اماکن خوشگذرانی، محدود کردن پلیس امر به معروف و نهی از منکر و گسترش مجموعه فعالیت های در دسترس برای زنان بود. اما چنین اقداماتی ، موضع کنگره آمریکا را علیه او تعدیل نکرد و تهدید توخالی و بی پشتوانه سنا را برای اعمال تحریم علیه این کشور حذف نکرد؛ از جمله این اقدامات خروج نمایشی بعضی نیروهای آمریکایی از عربستان سعودی به دلیل مشارکت او در قتل خاشقچی و کشتار دهها هزار غیرنظامی یمنی در جنگی است که از پنج سال پیش تاکنون بدون هیچ دورنمایی برای پایان یافتن، ادامه یافته است. به رغم حمایت قوی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از شاهزاده بن سلمان، این یک موضع دوحزبی است. اما ظاهرا حتی این حمایت نیز محدودیت های خود را دارد. ماه گذشته، رویترز از تماس تلفنی ترامپ در اوائل آوریل خبر داد که در آن رئیس جمهور آمریکا به شاهزاده سعودی هشدار داد اگر تولید نفتش را کاهش دهد و بهای نفت در بازارهای جهانی افزایش نیابد، ترامپ در جلوگیری از کنگره برای قانونی کردن خروج نیروهای آمریکایی از عربستان سعودی، با شرایط سختی مواجه می شود. گفتنی است ظرف مدت ۱۰ روز، عربستان سعودی و روسیه که رقابت شان بهای نفت را به شکلی قابل توجه پایین آورده بود به توافقی برای کاهش قابل توجه حجم تولیدی شان برای فروش دست یافتند. آمریکا به نفت عربستان نیاز ندارد اما ایالت های تولید کننده نفت نظیر تگزاس، اوکلاهاما و داکوتای شمالی به دلیل اُفت شدید بهای نفت به شدت صدمه دیدند و به ترامپ برای مداخله در این امر فشار اوردند. تولیدکنندگان نفت شل (رسی) که برای خلاصی آمریکا از وابستگی به نفت خاورمیانه  تلاش می کنند نیز به بهای نفت در هر بشکه ۵۰ دلار نیاز دارند تا کارشان سودآوری داشته باشد. یک ترس کاملا توجیه شده وجود دارد مبنی بر اینکه ریاض و مسکو تبانی کنند تا با کاهش سود خود، موقعیت نفت رسی آمریکا را تضعیف کنند. ظاهراً تنش های نمادین وسطحی بین آمریکا و عربستان ، روابط آنها را که قدمتی ۷۵ ساله دارد تهدید نمی کند اما شرایط را در زمانی حساس می کند که ولیعهد سعودی با یکی از بدترین بحران های اقتصادی در طول چند دهه اخیر در عربستان مواجه است . جدا از جنگ نفتی با روسیه که به درآمدهای دولتی صدمه می زند، همه گیری کرونا ، تقاضای جهانی نفت را کاهش داده و بازار نفت را برای عربستان (همجون دیگر تولیدکنندگان نفتی دیگر) محدود کرده است.

شبکه تلویزیونی الجزیره:

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با اشاره به قرارداد فروش تسلیحات به عربستان گفت: دولت من تلاش می کند هنگامی که کشورهایی می خواهند تسلیحات و جنگنده های ما را با میلیاردها دلار خریداری کنند, قرارداد خرید را برای آنان تسهیل کند. وقتی کشوری می خواهد برای خرید تسلیحات به ما میلیاردها دلار بدهد، باید زمینه را برایش فراهم کنیم وگرنه به روسیه و چین روی می آورد.

پایگاه اینترنتی المانیتور:

دستیار یکی از قانونگذاران دموکرات در کنگره آمریکا در گفتگو با المانیتور خاطر نشان کرد کمیسیون امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا اطلاعاتی به دست آورده است که نشان می دهد برکناری استیو لینیک به آن بازرسی ها مربوط بوده است.
واشنگتن پست نخستین بار گزارش داد که موضوع فروش سلاح (به عربستان و امارات عربی متحده) بخشی از بازرسی های لینیک از مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا بوده است. ترامپ به درخواست مایک پمپئو، استیو لینیک را از سمت بازرسی کل وزارت امور خارجه آمریکا برکنار کرد.  گزارش های اولیه حاکی از آن است که لینیک، اقدام به تحقیق درباره اتهامات مطرح شده علیه پمپئو مبنی بر این کرده بود که پمپئو از کارکنان وزارت امور خارجه آمریکا برای امور شخصی خود استفاده می کرده است.  علت اهمیت اطلاعاتی که این منبع آگاه امروز برای المانیتور فاش کرد این است که نشان می دهد رئیس جمهور آمریکا نگران تحقیقات درباره فروش تسلیحات هم بوده است. دونالد ترامپ با اشاره به ایران، به اختیارات فوری متوسل شد تا کنگره را دور بزند و موشک و جنگنده هایی را به ارزش میلیاردها دلار به عربستان سعودی و امارات عربی متحده بفروشد.

توییتر:

ایلهان عمر عضو مسلمان مجلس نمایندگان آمریکا در حساب توئیتری خود نوشت : عربستان سعودی یک تروریست را برای آموزش از طریق ارتش ما می فرستد، اما بیشتر رهبران ما به عیب پوشی عربستان سعودی مشغول هستند تا حمله دیگری به آمریکا انجام دهد. اگر ایران بود خواستار پاسخگویی می شدیم. چرا ما نمی توانیم بزرگترین صادر کننده تروریسم در جهان را مجبور به پاسخگویی کنیم؟

خیز مخالفان علیه بن سلمان

نیویورک تایمز:

شماری از سعودی های سرشناس زندانی و متحدانشان که به این نتیجه رسیدند بعید است با درخواست مستقیم از دولت عربستان بتوانند به آزادی دست یابند، در تلاش برای پیگیری پرونده هایشان در واشنگتن از جمله با استخدام لابی کنندگانی هستند که ارتباط هایی با دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا دارند.این دورنمای غیرمعمول از سعودی ها، در واقع وجود اختلافات عمیق در خاندان سلطنتی سعودی را در یک زمان چالش برانگیز برای عربستان و حاکم عملی آن محمد بن سلمان ولیعهد این کشور پدیدار می کند. یکی از وابستگان بلندپایه سابق شاهزاده زندانی سلمان بن عبدالعزیز بن سلمان آل سعود توافق دو میلیون دلاری را برای به کار گیری رابرت استریک از لابی کنندگان مستقر در واشنگتن که به خوبی با محافل سیاست خارجی دولت ترامپ در ارتباط است به منظور “حمایت از آزادی” این شاهزاده سعودی امضا کرد. پیش از این نیز بری بنت از لابی کنندگان و استراتژیست های جمهوری خواه که به ستاد انتخاباتی دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ مشاوره می داد، قراردادی را با فردی امضا کرد که ارتباط هایی با یکی از شاهزاده های سعودی دارد که از رقبای اصلی شاهزاده محمد بن سلمان بوده است.
بسمه بنت سعود یکی دیگر از شاهزادگان زندانی خاندان سعودی و دختر پادشاه سابق عربستان نیز به طور علنی تلاش هایی را برای آزادی خود از زندان انجام داده است، در حالی که نمایندگان وی نیز این ماه درباره جلب حمایت از دعوی این شاهزاده خانم به سراغ وکلا و مشاوران حقوقی در واشنگتن و لندن رفته اند. برخی منابع آگاه می گویند: متحدان افرادی که ولیعهد آن ها را زندانی کرده است و نمایندگان آن ها در واشنگتن امیدوارند بتوانند از این وضعیت برای تحت فشار قرار دادن بن سلمان برای آزادی شاهزاده های زندانی از طریق برخی لابی گری ها، کمپین های روابط عمومی برای برجسته کردن نگرانی های مربوط به حقوق بشر و اقدامات قانونی احتمالی در دادگاه های بین المللی بهره ببرند. پرونده هایی از سوی شرکت مشاوره حقوقی استیرک بر اساس قانون ثبت نام عاملان خارجی، به وزارت دادگستری آمریکا ارجاع شده است که نشان می دهد این شرکت برای آزادی شاهزاده های سعودی با کمک دولت های آمریکا ، انگلیس ، فرانسه و اتحادیه اروپا تلاش هایی خواهد کرد.

جمع بندی و چشم انداز

تا پیش از به قدرت رسیدن محمد بن سلمان، رویکرد حاکم بر خاندان سعودی اتخاذ سیاست محافظه کارانه در سیاست های داخلی و خارجی و یا حداکثر حرکت در سایه بوده است و مسائل و تحولات داخلی نیزعموما در خفا می ماند. هرچند همین رویکرد ابهام در خصوص مسائل داخلی کماکان حفظ شده اما برخی از طرح بلندپروازانه ای  که محمد بن سلمان در خلال چند سال گذشته عمدتا برای مشروعیت بخشیدن به تصاحب قدرت بعمل اورده بود، زمینه ای فراهم کرده که اغلب رسانه های جهان از این روزنه برای ورود به مسائل داخلی این کشور ورود پیدا کنند و به انعکاس و ارزیابی از تحولات و برنامه های اعلامی بپردازند. بررسی این مطالب چند نکته را آشکار می کند:

نخست اینکه محمد بن سلمان بعد از سقوط بهای نفت برای تامین مالی اجرای پروژه های بلندپروزانه خود با مشکل جدی مواجه شده است و به همین منظور به افزایش مالیات ها و کاهش هزینه ها روی اورده است که این می تواند زمینه شکل گیری اعتراضات داخلی را فراهم کند. انچه این احتمال را تقویت می کند این است که عربستان در گذشته عموما ازاهرم مالی برای فرونشاندن اعتراضات چه در داخل و چه در خارج در میان کشورهای دوست و متحد خود استفاده می کرد و اکنون در ادامه استفاده از این اهرم با مشکل مواجه شده است. عربستان اکنون مجبور شده است کمک های خود را به دولت دست نشانده عبدربه منصورهادی در یمن کاهش دهد که این می تواند بر چالش های عربستان درجنگ یمن بیفزاید و روند استخدام مزدور برای ادامه جنگ را با مشکل و مانع جدی مواجه سازد.

دوم اینکه محمد بن سلمان نه تنها بعد از تصاحب غیرمتعارف قدرت در عربستان برخلاف عرف و رویه حاکم بر این کشور مهمترین تکیه گاه های مشروعیت بخش داخلی یعنی سنت و عرف رایج را از بین برد و ان را قربانی خواست های خود کرد بلکه در خارج نیز تکیه گاه های خود را یکی پس از دیگری از دست می دهد. یکی از این تکیه گاه ها ، دولت ترامپ و جناح راستگرای حاکم بر آن است که اکنون در آثار ناشی از پس لرزه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی همه گیری کرونا فرو رفته است و در عین حال بحران کرونا به بازشدن مجدد شکاف های اجتماعی انجامیده وبه ایجاد بحران در بحران انجامیده و این مسائل به تضعیف وضعیت انتخاباتی ترامپ و جناح حاکم انجامیده است و آن را در یک قدمی سقوط و شکست در انتخابات آبان ماه قرار داده است. در این میان ورود محمد بن سلمان به جنگ نفتی با روسیه به سقوط بهای نفت انجامید و به ورشکستگی شرکت های نفت شیل در امریکا انجامید و از این بابت تعارضاتی را نیز در روابط میان بن سلمان و ترامپ پدید آورد. از دیگر تکیه گاه های محمد بن سلمان نتانیاهو و جناح راستگرای حاکم بر فلسطین اشغالی است که وضعیت بهتری از ترامپ و راستگرایان امریکایی ندارد و برای اینکه خود را ازپرونده های فساد مالی و اقتصادی نجات دهد به اجرای طرح الحاق شهرک های یهودی نشین کرانه باختری روی اورده است که اجرای این طرح با واکنش ها و مخالفت های گسترده جهانی روبرو شده است و از این بابت نیز بن سلمان همانند امریکا روی اسب بازنده در فلسطین اشغالی شرط بندی کرده است کما اینکه ادامه روند عادی سازی روابط با این رژیم به انزوای بیش از پیش عربستان درمیان کشورهای اسلامی و ملت های مسلمان می انجامد.

با توجه به این مسائل، می توان گفت محمد بن سلمان روی اسب بازنده شرط بندی کرده است و در حالی تخم مرغ های خود را در سبد ترامپ و نتانیاهو گذاشته است که هر دو هم در داخل و هم در خارج با چالش های جدی مواجه هستند. از دیگر سو محمد بن سلمان پل های پشت سر خود را در داخل نیز خراب کرده است و راه بازگشت برای خود نمی بیند. در چین وضعیتی مهمترین چشم انداز پیش روی عربستان در دوره محمد بن سلمان حرکت به سمت سرنوشت نامعلوم است.