اشاره: سیده فرشته حسینی فارق التحصیل رشته مهندسی کامپیوتر با گرایش نرم افزار است و هم اکنون مشغول به تحصیل در رشته شیعه شناسی است. سیده فرشته حسینی گذشته از مطالعات در رشته های تحصیلی خود شعر هم می سراید و به امداد و استمداد بچه های پرورشگاهی نیز می شتابد. با او گفتگو کرده ایم:
فرهنگ اسلامی: از کی و چطور به شعر علاقه‌مند شدید؟ اولین شعرتان را چه زمانی و در چند سالگی سرودید؟ آیا هنوز در خاطر دارید؟
سیده فرشته حسینی: وقتی خیلی کوچک بودم شعر حفظ می کردم و در مناسبت های مختلف می خواندم درست یادم نیست ولی پیداست علاقه م به شعر بر میگردد به همان بچگی ، اما در مورد شاعری یادم می آید یک سال محرم برادرم می خواست نوحه ای بخواند و از من خواست یک بند به آن اضافه کنم فکر میکنم آن زمان ۱۵ سالم بود و این از اولین تجربه های شعری من است .
فرهنگ اسلامی: آیا تا الآن از شما مجموعه شعری هم چاپ شده است؟
سیده فرشته حسینی: مجموعه ی شعرم ” صفر مرزی ” آماده چاپ است و چند وقت پیش با یک انتشاراتی برای چاپ به توافق رسیدم اما به دلایلی منصرف شدم فعلا چاپ نشده.
فرهنگ اسلامی: آیا علاوه بر شعر، دیگر رشته‌های ادبیات را هم امتحان کرده‌اید؟
سیده فرشته حسینی: نه تا بحال تجربه نداشتم و فقط شاعری می کنم
فرهنگ اسلامی: از سبکهای کلاسیک، نو و سپید بیشتر به کدام نوع شعر تمایل دارید؟ نظرتان در باره بقیه قالب‌ها چیست؟
سیده فرشته حسینی: من همه ی سبک های شعری را دوست دارم خودم غزل و گاهی رباعی کار می کنم اما علاقه ی شدیدی به شعر نو دارم که تا بحال تجربه ی سرودن نداشتم همه قالب ها از نظر من جذاب هستند بستگی به استفاده صحیح در خدمت موضوع دارد یعنی هر قالبی باید برای موضوع مناسب استفاده شود .
فرهنگ اسلامی: نظرتان درباره اصطلاح شعر آیینی چیست؟ این روز ها برخی روی این اصطلاح اصرار دارند.
سیده فرشته حسینی: بعضی جوری برداشت می کنند که انگار موضوع شعر آیینی صرفا مدح و مراثی اهل بیت است ، شعر آیینی می تواند شامل اخلاقیات باشد یا سنت های خوب ، دفاع از مظلوم ، کمک کردن به محروم و حتی اعتراض به استکبار جهانی هم می تواند در دایره ی شعر آیینی باشد فکر می کنم مثلا سبک زندگی اسلامی را اگر در شعر بیاوریم این شعر می تواند شعر آیینی باشد چون آیین و روش زندگی اهل بیت را بیان می کند.
فرهنگ اسلامی: شما با این تعریف شعر بی آئینی جدا کردید از محضر کدام اساتید بهره‌مند بوده‌اید و در چه حد؟
سیده فرشته حسینی: در قم مدتی جلسات ادبی آقای محسن قاسمی میرفتم که خیلی موثر و قوی بودند ، مدتی هم از جلسات استاد امیری اسفندقه استفاده می کردم همچنین دوره های شهرستان ادب کمک بزرگی به من و امثال من بود که بتوانیم یک سال و نیم به طور مستمر از اساتید خوب بهره ببریم ولی به طور منظم استاد حداد عادل همیشه نگاه استادانه به اشعارم دارند و در واقع اولین خواننده و منتقد اشعار من هستند و همیشه نظرات بسیار دقیقی دارند.
فرهنگ اسلامی: دلیل اینکه در شعر آیینی یا همان شعر متعهد، در باره برخی از ائمه معصومین (ع) شعر کمتر سروده شده است، چیست؟
خانم حسینی:. یک دلیل مهم می تواند کم اطلاعی و مطالعه کم ما از زندگی ائمه باشد شعر معمولا به واسطه ی دانستن یک موضوع یا لمس یک احساس سروده می شود شعر نوشتن برای ائمه خصوصا امامان بجز نیت ، مراحل دیگری هم لازم دارد مطالعه کلام اهل بیت ، مطالعه ی نقل ها و گزارش های تاریخی و زندگینامه امامان ، و همچنین توسل به این ائمه می تواند باعث نوشتن شعر های صادقانه برای امامان باشد. مثلا در شعر عاشورایی به دلیل جاری بودن عزای سیدالشهدا در زندگی همه ما اطلاعات خوبی وجود دارد و شناخت اتفاق افتاده و اشعار زیاد و فاخری سروده شده اما در مورد امام باقر یا امام کاظم کمترین اشعار را داریم چون در طول سال فقط روز میلاد و روز شهادت این بزرگواران با مدح یا مراثی ایشان رو می شنویم.
فرهنگ اسلامی: در باره شعرِ زنان در گذشته و امروز نظرتان چیست؟ و چه کسانی را شاعران موفق زن می‌دانید؟
سیده فرشته حسینی: شعر بانوان شاعران در گذشته عمدتا ما را یاد پروین اعتصامی و فروغ می اندازد ، تقریبا این دو بانوی شاعر در یک شرایط یک سان زندگی کرده اند ولی هر کدام یک جور شعر می گویند یکی کاملا احساسی یکی اجتماعی ، اما چیزی که در شعر هر دو دیده می شود وجود زنانه گی در اشعار است تعجب می کنم بعضی ها می گویند شعر پروین زنانه نیست در حالی که در بیشتر اشعار احساس های خاص زنانه دیده می شود
با اینکه اجل به پروین مهلت مادری نداد اما نمونه های بارزی از مادرانگی در شعر پروین وجود دارد یا اشعاری در وصف بیوه زنان پیرزنان ، یا نوشتن برای دختر یتیم ، این نشان می دهد شعر پروین شعر اجتماعی زنانه است فقط یک بانو می تواند برای بانوان اینگونه شعر بگوید
بنظرم پروین اعتصامی، طاهره صفارزاده، سپیده کاشانی و فروغ از شاعران موفق دوران خود و امروز بوده اند
فرهنگ اسلامی: تفاوتِ شعر زنان با شعر آقایان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چه موضوعاتی هستند که فکر می‌کنید مخصوص شاعرانِ زن هستند تا شاعرانِ مرد؟
سیده فرشته حسینی: عمده تفاوت در احساس مخصوص بانوان است یعنی شعری که خانم ها می نویسند در هر موضوعی که باشد می تواند به مخاطب بگوید که یک شاعر خانم این را نوشته مثلا حتی برای حضرت زهرا شعر یک خانم با آقا می تواند احساس متفاوتی داشته باشد اما فکر نمی کنم موضوعی باشد که مخصوص زنان یا مردان باشد فقط نگاه ها می تواند به آن موضوع متفاوت باشد .
فرهنگ اسلامی: برگزاری جشنواره‌ها تا چه حد می‌تواند به شعر شاعران کمک بکند؟
سیده فرشته حسینی: جشنواره ها از لحاظ رقابتی اتفاق جالبی هستند یا گاهی موجب ترغیب نوشتن در مورد موضوعی خاص می شوند اما از لحاظ ارتقا سطح شعر فکر نمی کنم کمکی به شاعر کند چرا که معمولا داوری ها سلیقه ای است .
فرهنگ اسلامی: شما تا کنون در چه جشنواره‌هایی شرکت کرده و برگزیده بوده‌اید؟
سیده فرشته حسینی: زیاد نبوده اند ، اما در جشنواره های شعر علی اکبر مرودشت ، جشنواره شعر کتاب دفاع مقدس، ماه محبوس (امام کاظم) ، یارو یادگار ، و همچنین سوختگان وصل برگزیده شده ام .
فرهنگ اسلامی: یک شاعر روح لطیف و حساسی دارد و از مسائل دوروبرش بیشتر از افراد عادی تأثیر می پذیرد. در دنیای امروز که همه‌سو جنگ است و بی‌عدالتی، شما بعنوان شاعر چه عکس العملی نشان می‌دهید؟ آیا شعری در این زمینه دارید؟
سیده فرشته حسینی: شاعر جبهه حق در بیان قرآن در مقابل ظلم سکوت نمی کند یعنی در جنگ حق و باطل جانب حق را می گیرد همینطور است و من هم مثل بقیه وقتی در دورترین نقطه ی جهان ظلمی میبینم حسب وظیفه و حکم احساس م شعر می نویسم خصوصا اگر ظلم در حق مسلمانان یا شیعیان باشد ، مثلا زمان دستگیری شیخ زکزاکی خیلی مکدر شدم و شعر سرودم یا برای آرمان فلسطین ، یمن و…
فرهنگ اسلامی: در دنیای امروز که دین‌ستیزان از هر طرف به اسلام هجوم آورده‌اند، به نظر شما برای وحدت میان مسلمانان چه اقداماتی صورت بگیرد و وظیفه یک شاعر در این زمینه چیست؟
سیده فرشته حسینی: باید ببینیم امیرالمومنین چه کار کرد و الگو بگیریم در شرایطی که حق مسلم ایشان غصب شده بود اما بخاطر در خطر بودن حکومت نوپای اسلام از طرف مشرکین ، امام روش وحدت را در پیش گرفتند یک گوشه ی دنیا ما دست به تفرقه میزنیم گوشه ی دیگری از دنیا یکی چوبش را بخورد این مشی امیرالمومنین نیست وظیفه شاعر هم قاعدتا حفظ وحدت است البته نه وحدتی که به اصول ضربه بزند وحدت در اشتراکات.
فرهنگ اسلامی: شما از جمله شاعرانی هستید که در دیدار شاعران با مقام معظم رهبری هم حضور داشتید، آن دیدار را چگونه توصیف می‌کنید؟
سیده فرشته حسینی: آن جلسه جلسه قوی ای هست و همچنین حضور در محضر رهبری واقعا حظ ویژه ای دارد خصوصا اینکه می دانی وقتی شعر می خوانی مخاطبت شعر شناس و نکته دان است .
فرهنگ اسلامی: چه شعری را آنجا خواندید و اصلاحی که مقام معظم رهبری بر شعرتان انجام انجام داد، چه بود؟
سیده فرشته حسینی: من شعری برای امام کاظم خواندم ، که حضرت آقا در پایان خواستند بیتی را تکرار کنم ( اثر کرده دعایت در زنی آوازه خوان حتی / و این یعنی تمام رو سیاهان را دعا کردی ) که آقا پینشهاد دادند مصرع دوم را اینگونه تغییر دهم ( و این یعنی که حتی روسیاهان را دعا کردی )
مجله فرهنگ اسلامی: چه انتظاراتی از شاعران معاصر خود دارید؟
خانم حسینی: اینکه شاعری کنند دنبال چیز دیگری نباشند ، و این استعداد خدادادی را در خدمت جامعه اسلامی و دین قرار دهند همین، از خودم هم همین انتظار را دارم .
فرهنگ اسلامی: فضای شعر پس از انقلاب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سیده فرشته حسینی: شعر بعد از انقلاب موضعمند شده هرچند به نظر می رسد شاعران جوانتر از مطالعه و تحقیق فاصله گرفته اند اما در کل بعد از انقلاب شعر پارسی پیشرفت کرده است. همچنین شاخه های موضوعی جدیدی به شعر بعد از انقلاب اضافه شده مثلا همین شعر دفاع مقدس، شعر مقاومت و… من این فضا را دوست دارم و خوشحالم که در این عصر شعر می نویسم در عصری که متعلق است به شهید سلیمانی ها و همه شهدا و همچنین مقاومت در برابر استکبار، شاعر جبهه ی حق بودن در این عصر فقط شاعری کردن نیست مبارزه است.
نمونه اشعار:
۱
برای برادرم
صفحه ی برگشتنت را کنده ام از سررسید
ناامیدم! دیگر از برگشتن تو … ناامید
از همان روزی که عکس ت قاب بر دیوار شد
زیر سقف خانه ی ما هیچکس شادی ندید
آخر ای سرباز من سردار از راه آمدی
ای که پیش لاله های سرخ هستی روسفید
بر فراز دار باشی یا میان شعله ها
میثم تمار باشی می شوی آخر شهید
چون پرستویی که از بند قفس آزاد شد
صفر مرزی شد برای تو سر آغازی جدید
۲
میرسد روزی که تاریکی جهانم را بگیرد
ابرهای تیره ی غم آسمانم را بگیرد
هر کجا را بنگرم تصویر موهومی ببینم
ترس و لرزی بند بند استخوانم را بگیرد
در خیالاتم تجسم می کنم روزی که مردی
در پی م آهسته می آید که جانم را بگیرد
کیست این دشمن، که از من کینه ای دیرینه دارد
گوئیا می خواهد از من دوستانم را بگیرد
مثل گنجشکی هراسان از مسیرش میگریزم
می خزد ،چون مار زخمی آشیان م را بگیرد
هر نفس سنگی سر راه گلویم می گذارد
دست عزراییل وقتی بازوانم را بگیرد
مرگ می آید شبیه صبح صادق کاش آنجا
حضرت زهرا دو دست ناتوانم بگیرد
۳
سرود وصل بخوان روز عید در راه است
و روزهای خوش سررسید در راه است
چاهار فصل جهان را خزان گرفته ولی
هزار مژده که فصلی جدید در راه است
می آید و شب دلها سپیده خواهد شد
بگو به قلب شکسته امید در راه است
به لاله زار نگاهی کن و تصور کن
که رستخیز هزاران شهید در راه است
سرود روی لب اهل آسمان این است
آهای شبزدگان روز عید در راه است
#
هلا که راه رها گشتن از خزان مهدیست
بهار روشن آزادی جهان مهدیست
۴
به زنان خانه دار
فضای خانه را با عطر دستانت بهاری کن
بخند و در دل کاشانه ات امید جاری کن
به رسم پنجره روشن کن این دالان بی در را
و گلدان بهشتی را دوباره آبیاری کن
دلت را پاک کن چون برق روی شیشه ی خانه
دوباره دفتر اعمال را آیینه کاری کن
بیا این برگ ریز خشک را جارو بزن ای گل
حیاط خانه را سرشار از امیدواری کن
سلوک تو نمی گنجد میان هیچ عرفانی
کنار گریه های کودکت شب زنده داری کن
تو ای ریحانه ی خلقت ، بهشتی کن جهانت را
بیا با شور جانت رنگ دنیا را اناری کن
صبور و باصفا و صادقی، ای روشنای صبح
بخند و در دل کاشانه ات امید جاری کن
۵
اگر چه گاه پر از روزهای غمگین است
صبور باش عزیزم!که زندگی این است
من از تمام جهان دلخوشم به داشتن ت
دراین زمانه ی تلخی که با تو شیرین است
صدای پر هیجان تو نبض این خانه ست
سخن بگو که سکوت تو سرد و سنگین است
چه خوب شد که به لطف خدا کنار همیم
و باغ زندگی ما پر از ریاحین است
صبور باش عزیزم که زندگی با صبر
اگرچه سخت ولی لحظه لحظه شیرین است
۶
درست ساعت قول و قرار سال جدید
رسیده ایم به فصل بهار سال جدید
بغل بغل گل و باغی شکوفه همراهش
پر است از برکت کوله بار سال جدید
بیا که از غم سال گذشته رد بشویم
سوار شو که رسیده قطار سال جدید
خدا کند که بیفتد به دور خوشبختی
و باب میل شود روزگار سال جدید
…
تو آن بهار قشنگی که آمدی از راه
بهار دل ! بنشین در کنار سال جدید
- مصاحبه کننده: سید احمد شهریار