دولت اردن اخیرا اعلام کرد که یک کودتایی علیه رژیم پادشاهی ملک عبد الله ثانی را کشف و خنثی کرده و عوامل اصلی آن نیز بازداشت شده اند. در اخبار بعدی دولت اردن اعلام کرد که شاهزاده حمزه ولیعهد سابق در خانه خود تحت اقامت اجباری قرار گرفت و ۱۶ نفر دیگر بازداشت شدند از جمله شاهزاده زید بن الحسن مسئول سابق پرونده رابطه با عربستان سعودی و باسم عوض الله وزیر سابق دربار به اتهام تهدید امنیت ولی علیرغم همه این اظهارات اطلاعات کاملی از حوادث پشت پرده تاکنون داده نشده است. این خبرها مجموعه ای از پرسشها را مطرح می کند اینکه آیا واقعا با این تعداد کم افراد بازداشتی قرار بود کودتا در این کشور صورت گیرد! و آیا اقدام و واکنش دولت کنونی انفعالی یا پیشگیرانه بود؟ وچرا بسیاری از کشورهای غربی و متحدان آنها در منطقه قبل از روشن شدن حقایق کور کورانه از رژیم ملک عبد الله اعلام حمایت کردند؟ و دست آخر آیا این حوادث نقش منطقه ای اردن را دستخوش تغییر خواهد داد یا خیر؟
اعلام کودتا از سوی دولت اردن بیشتر شبیه به یک جوک سیاسی است چرا که کودتا از سوی نیروهای مسلح یعنی ارتش یا پلیس و یا سازمانهای امنیتی انجام می گیرد و تاکنون هیچ فرد نظامی با این اتهام بازداشت نشده است. دولت اردن اعلام کرده که شاهزاده حمزه با مخالفان در داخل و خارج ارتباط داشته و یکسری از کشورهای خارجی در این تحرکات نقش داشته اند و این ادعا بیشتر به این دلیل مطرح شده است که برخی افراد بازداشتی مانند شاهزاده زید بن الحسن مسئول پرونده رابطه اردن با عربستان در گذشته بوده و باسم عوض الله وزیر دربار سابق در حال حاضر مشاور اقتصادی محمد بن سلمان ولیعهد سعودی است و مسئول خصوصی سازی شرکت ارامکو است. البته صحبت دولت از مخالفان داخلی و خارجی اعتراف جدیدی است که قبلا نظام هاشمی منکر آن بوده است. دولت هاشمی اردن همواره نارضایتی های اجتماعی را به رفتار دولت ها مرتبط می دانست و با تغییر دولت ها تلاش داشت این بحرانهای سیاسی را مهار کند. شاهزاده حمزه در یک کلیپ تصویری از محل اقامت اجباریش دولت را به بی کفایتی متهم کرد و شرایط بد سیاسی و اقتصادی اردن را نتیجه این رفتار نسنجیده اعلام کرد و سیاست های فرا فکنی دولت در متهم کردن وی به کودتا را به ریشخند گرفت. شاهزاده حمزه اعلام کرد که با وجود فضای مجازی او پایبند دستورات ارتش نخواهد بود که از وی خواسته بود از هرگونه اظهار نظر خودداری کند.
بسیاری از کارشناسان سیاسی بر این باوراند که دولت اردن یک دولت مصنوعی است که استعمار انگلیس آن را به وجود آورد برای حفظ و استمرار رژیم صهیونیستی و مدیریت بحران های منطقه ای است. این کشور بیشترین مرز را با فلسطین اشغالی دارد و تمامی حوادث آن با اولویت های سیاسی تحولات اسرائیل قابل تحلیل است. در حال حاضر اردن میزبان بیشترین آوارگان فلسطینی در منطقه است و جمعیت آنها نزدیک به دو سوم جمعیت این کشور است. همچنین در حال حاضر تعداد صدها هزار آواره سوری و عراقی و رهبران معارضه آنها در اردن استقرار دارند و علیرغم امکانات بسیار محدود این کشور اما به علت ساختار مدیریت امنیتی اردن هیچگونه مشکلی برای اردن از این رفتارهای ریسک پذیر سیاسی پیش نیاورده است. اکثر اعضای خاندان صدام حسین دیکتاتور سابق عراق و اعضای حزب بعث در امان پایتخت اردن استقرار دارند و قرارگاه موک که مهمترین قرارگاه نظامی مخالفان سوریه است در شمال این کشور استقرار دارد و با حضور افسران امریکایی و اسرائیلی به کار خود ادامه می دهد.
تحلیلگران سیاسی بر این باورند که دولت اردن از دیر زمان همپیمان غرب بوده و هست و تغییری در این موضعگیری و یا رفتار سیاسی آن دیده نمی شود و به همین علت غرب از این رژیم کاملاً حمایت می کند تا نقش تعریف شده خود را در منطقه ایفا کند اما با طرح معامله قرن از سوی ترامپ رئیس جمهور سابق ایالات متحده امریکا اردن به مخالفت با این طرح برخواست چرا که پادشاه اردن این طرح را تهدیدی جدی برای تاج و تخت خود می داند. طرح معامله قرن دست اسرائیل را در ضمیمه سازی بخشی یا همه کرانه باختری به رژیم صهیونیستی باز گذاشت و هرگونه ضمیمه سازی کرانه باختری از سوی رژیم صهیونیستی ممکن است بخشی از جمعیت سه میلیون فلسطینی مقیم کرانه باختری را به کوچ به اردن وادار سازد که عمده این افراد به علت حاکمیت سابق اردن بر کرانه باختری تابعیت این کشور را دارند.
این جابجایی جمعیت بزرگترین تهدید برای خاندان هاشمی است چرا که اگر جمعیت کنونی فلسطینیان که به دو سوم برآورد می شود در اردن افزایش یابد، اولویت رژیم صهیونیستی در این جهت حرکت خواهد کرد تا رژیم هاشمی سرنگون و یک رژیم فلسطینی جایگزین شود و با تزویر عنوان خواهد کرد که اردن همان کشور فلسطین است و سنگینی بار اشغالگری خود را کم کند و رژیم خود را بیش از گذشته تثبیت نماید.
واقعیت این است که ایجاد محور مقاومت در منطقه در چند دهه اخیر معادلات منطقه را تغییر داده و موجودیت رژیم صهیونیستی را به شدت تهدید می کند و به همین دلیل این رژیم و حامیان غربی آن به ویژه امریکا تلاش دارند محیط منطقه ای را در یک فرایند پخت وپز جدید به نفع اسرائیل تغییر دهند. توافق اخیر امریکا در ایجاد دوازده پایگاه نظامی در اردن بر اساس قانون کاپیتلاسیون اقدام مهمی است که امریکا از رهگذر آن تلاش دارد تهدید از شرق برای رژیم صهیونیستی را مهار کند.حوادث چند سال اخیر سوریه عراق و لبنان و اکنون اردن در این چارچوب قابل بررسی است و هدف غرب از آن کم کردن تهدید خارجی برای رژیم صهیونیستی است غافل از اینکه این رژیم از درون با بحران های ساختاری روبروست و رژیمی که در دو سال چهار بار انتخابات زودرس پارلمانی برگزار می کند و نمی تواند یک کابینه منسجم و پایدار تشکیل دهد قطعا از مشکلات سیاسی جدی در داخل رنج می برد. افزون بر آن هرگونه تغییر در اردن، این کشور را در معرض تحولات جدی تر قرار خواهد داد. در حال حاضر خاندان هاشمی با اتکا به انسجام خاندان حاکم و یک سوم جمعیت یعنی قبایل بدوی این کشور قدرت را در انحصار دارد و تاکنون موفق شده جمعیت اکثریتی دو سوم فلسطینی این کشور را مهار و مدیریت کنند اما اگر در خاندان حاکم شکاف ایجاد شود و در یک سوم جمعیت که تکیه گاه رژیم چند دستگی رخ دهد شرایط اردن و نقش منطقه ای آن در معرض تغییر قرار خواهد گرفت.
