مقدمه و طرح مساله
بعد از به قدرت رسیدن جوبایدن با توجه به فضای دوستانه ای که بین ترامپ و محمد بن سلمان برقرار شده بود و همچنین در پی آشکارشدن نقش محمد بن سلمان درقتل جمال قاشقچی ستون نویس روزنامه واشنگتن تایمز که تابعیت امریکا را نیز داشت برای مدتی روابط [درسطح و نه در عمق ] وآشنگتن و ریاض شکرآب شد و اگرچه بعد از سفرجوبایدن به ریاض تصور می شد که روابط رژیم عربستان سعودی و حزب دموکرات آمریکا ترمیم شده اما با همراهی عربستان با دیگر اعضای اوپک پلاس در کاهش دو میلیون بشکه ای نفت که ضربه ای به موقعیت دولت باید محسوب می شود بار دیگر فضای تنش به روابط دو طرف بازگشت.
خشم دموکرات های امریکا ازعربستان و شخص بن سلمان
بعد از کاهش دو میلیون بشکه ای نفت اوپک پلاس موجی از خشم از سوی امریکایی ها بخصوص نمایندگان حزب دموکرات علیه سعودی ها سرازیر شد.
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا با عصبانیت تصمیم اوپک پلاس را «کوته بینانه» توصیف کرد و گفت استفاده ازذخایر استراتژیک را بررسی خواهد کرد.
کارین ژان پییر سخنگوی کاخ سفید با انتقاد از تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت، آن را نشانه همسویی با جمهوری روسیه خواند.
جانت یلن، وزیر خزانه داری آمریکا مدعی شد اقدام اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت برای اقتصاد جهانی و به ویژه بازارهای نوظهور «بی فایده و ناعاقلانه» است.
باب مندز، سناتور دموکرات و رئیس کمیته روابط خارجی سنا گفت آمریکا باید فورا تمامی همکارهایی که با عربستان سعودی دارد از جمله فروش تسلیحات را متوقف کند.[ لازم به یادآوری است که آمریکا در عربستان پایگاههای نظامی متعدد دارد و اسلحه ای که به حساب عربستان می گذارد همان هائی است که در این پایگاه ذخیره و استفاده می شود] «کریس مورفی » سناتور دموکرات در توییتر نوشت: من فکر می کردم که هدف از فروش سلاح به کشورهای خلیج فارس به رغم نقض حقوق بشر [ در این کشورها ]، جنگ بی معنا در یمن، کار علیه منافع آمریکا در لیبی و سودان و غیره این است که زمانی که یک بحران بین المللی رخ می دهد کشورهای خلیج فارس، آمریکا را بر روسیه و چین ترجیح می دهند.
سندرز سناتورمستقل ایالت ورمونت در پیامی توئیتری نوشته است که اگر قرار باشد عربستان، از بدترین ناقضان حقوق بشر در جهان به همراه روسیه، بهای بنزین را در ایالات متحده بالا ببرد، می تواند از (ولادیمیر) پوتین (رئیس جمهوری روسیه) برای دفاع از حکومت سعودی کمک بگیرد. سندرز همچنین خواهان تعطیل شدن کارتل نفتی عربستان که بهای نفت خام را در جهان تعیین می کند، شده است. البته افزایش قیمت نفت برای آمریکا به معنی اقتصادی شدن استخراج نفت از چاه های نفت در این کشور است و دولت عربستان بدین وسیله به اقتصاد آمریکا کمک کرده است.
تام مالینوسکی عضو دموکرات کنگره آمریکا در پیامی در صفحه توئیتر خود به صراحت نوشت: پیام ما به محمد بن سلمان (ولیعهد عربستان سعودی) باید این باشد؛ اگر میخواهی طرف پوتین باشی، پس از پوتین بخواه از تو [ وجنایاتی می کنی] دفاع کند.
ریچارد بلومنتال عضو مجلس سنای آمریکا و «رو کانا» عضو مجلس نمایندگان این کشور عربستان سعودی را به تبانی و همدستی با روسیه در حمله به اوکراین متهم کرده و خواستار تنبیه ریاض با توقف فروش سلاح به عربستان شدند.بلومنتال، کانا و جفری سونِنفیلد (استاد دانشگاه یِیل) در مقاله ای در روزنامه پولتیکو نوشتند: آمریکا نباید تسلیحات دفاعی استراتژیک را به شکل نامحدود در اختیار کشوری قرار دهد که آشکارا از بزرگترین دشمن ما (ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه) حمایت می کند. این دو عضو کنگره افزودند لایحه منع فروش تسلیحات به عربستان را در مجلس نمایندگان و مجلس سنای آمریکا مطرح خواهند کرد.
رایزنی های دولت بایدن در برابر بن سلمان
بیش از ۱۰ منبع در مصاحبه با خبرگزاری رویترز ادعا کردند که کاخ سفید به شدت برای جلوگیری از کاهش تولید اوپک پلاس لابی کرده بود. براین اساس، بایدن امیدوار بود تا پیش از انتخابات میان دوره ای که در آن حزب دموکرات درتلاش برای حفظ اکثریت کرسی های خود در کنگره است، از افزایش مجدد قیمت بنزین در آمریکا جلوگیری کند و در این راستا دولت آمریکا هفته هاست که اوپک پلاس را تحت فشار قرار داده بود. واشنگتن همچنین می خواست درآمدهای انرژی روسیه را در طول جنگ اوکراین محدود کند. مسئولان ارشد آمریکا در بخش های انرژی، سیاست خارجی و اقتصاد از همتایان خود در خارج از کشورخواسته بودند که علیه کاهش تولید اوپک پلاس رای دهند. دراین راستا، خبرگزاری رویترز با این عنوان که کاهش تولید « اوپک پلاس » افزایش اختلافات بین بایدن وعربستان را آشکار می کند، به نقل از مسئولان حکومتی و کارشناسان در واشنگتن و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نوشت که به رغم مخالفت شدید آمریکا تصمیم “اوپک پلاس” برای کاهش تولید نفت، به فشار بر روابط بین کاخ سفید و خاندان سلطنتی عربستان از قوی ترین متحدان آمریکا در خاورمیانه افزوده است که در دوره ریاست جمهوری « جو بایدن » تیره شده.
” آموس هوکشتاین » نماینده ارشد « بایدن » در امور انرژی به همراه « برت مک گورک » مسئول امنیت ملی و « تیم لندرکینگ » نماینده ویژه آمریکا در امور یمن، برای گفت و گو درباره مسائل انرژی، ازجمله تصمیم اوپک پلاس، به عربستان سعودی سفر کردند اما آن ها نتوانستند از کاهش تولید جلوگیری کنند، درست همانند بایدن که در ماه جولای به عربستان سفر کرد.
مقامات آمریکا تلاش کرده اند این موضوع را به عنوان « ما مقابل روسیه هستیم » به تصویر بکشند. دراین رابطه، یک منبع آگاه گفت که مقامات آمریکایی سعی کردند این موضوع را به اینکه « ما در مقابل روسیه » هستیم به تصویر بکشند و آن ها به همتایان سعودی خود گفتند که باید به انتخاب آن ها باقی بمانند. این منبع با بیان اینکه این راه شکست خورده است، اظهار داشت: سعودی ها پاسخ دادند که اگر آمریکا خواهان نفت بیشتر در بازار است، باید تولید خود را افزایش دهد. براساس داده های اداره اطلاعات انرژی آمریکا، این کشور بزرگترین تولید کننده نفت جهان و همچنین بزرگترین مصرف کننده نفت خام است.
بن سلمان و قرار دادن حزب دموکرات در لبه پرتگاه انتخاباتی
پاسخ رد بن سلمان به درخواست امریکا برای جلوگیری از کاهش تولید نفت در مقطعی صورت گرفت که حزب حاکم دموکرات در رقابت سخت و فشرده با حزب رقیب جمهوریخواه در انتخابات میان دوره ای کنگره به سرمی برد و اجرای کاهش دو میلیون بشکه ای نفت از اول ماه نوامبر درست در استانه این انتخابات قرارمی گیرد .
ازدید بسیاری، انتخابات میان دوره ای کنگره به منزله همه پرسی درباره عملکرد بایدن در دو سال نخست ریاست جمهوری اوست. از بین ۴۳۵ حوزه انتخابیه، برخی منحصراً جمهوری خواه و برخی دموکرات هستند، اما حوزه هایی وجود دارد که می توان آرای مردم را در آنجا تغییر داد و جمهوری خواهان می دانند با به دست آوردن تنها پنج کرسی، اختیار مجلس نمایندگان را به دست خواهند گرفت. در سنا، ۳۵ کرسی از ۱۰۰ کرسی تعیین تکلیف می شود، اما فقط ۱۰ مورد آن ها قابل رقابت هستند. درحال حاضر هر دو طرف (جمهوری خواه و دموکرات) ۵۰ کرسی در اختیار دارند و پیروز رقابت را رای معاون اول رئیس جمهور مشخص می کند.
به طورسنتی حزب حاکم در انتخابات میان دوره ای نتایج خوبی به دست نمی آورد. دونالد ترامپ ۴۰ کرسی مجلس نمایندگان و باراک اوباما ۶۳ کرسی را در نخستین میان دوره ای دوران ریاست جمهوری اش از دست داد.
اقتصاد دغدغه شماره یک اغلب مردم و هزینه سوخت در رتبه بعدی است. سوخت گران است و با کاهش یافتن تولید روزانه اوپک، بازهم گران ترمی شود، آن هم درست وقتی مردم برای رای دادن به حوزه های انتخابیه می روند.
نظرسنجی ها نشان می دهد، جمهوری خواهان پیروزانتخابات میان دوره ای در مجلس نمایندگان آمریکا هستند، اما مسائلی چون مطالبات درباره حق سقط جنین و لزوم محدودسازی دسترسی به سلاح، زنان و دموکرات های بیشتری را پای صندوق های رای می آورد. رای دادگاه عالی آمریکا به تغییر کردن قانون حق سقط جنین در آمریکا سبب شد زنان و دموکرات های بیشتری برای شرکت در انتخابات ثبت نام کنند . آن ها باوردارند تنها راه دفاع از حق سقط جنین شرکت درانتخابات است. علاوه براین، نتایج نظرسنجی ها نشان می دهد، مردم آمریکا می خواهند دسترسی به برخی تسلیحات محدود شود و باز هم باور دارند تنها راه تحقق یافتن این خواسته اکثریت یافتن دموکرات ها در انتخابات میان دوره ای است.
نخستین اقدام عملی دولت بایدن در قبال عربستان و محمد بن سلمان
جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در پاسخ به این سوال که آیا عربستان در کنار روسیه ایستاد؟ پاسخ داد بله و گفت این موضع سعودی ها عواقبی خواهد داشت که آن ها را مشخص خواهد کرد اما منتظر از سرگیری فعالیت اعضای کنگره در چند روز آینده است تا گزینه های تعامل با عربستان سعودی را با آن ها بررسی کند.
“جان کربی» هماهنگ کننده ارتباطات شورای امنیت ملی کاخ سفید در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی ان ان اعلام کرد: فکر می کنم رئیس جمهور «بایدن» بسیار واضح گفت که این (روابط میان ریاض و واشنگتن) رابطه ای است که باید به ارزیابی مجدد آن ادامه دهیم و مایل به بازبینی آن باشیم. هماهنگ کننده ارتباطات شورای امنیت ملی کاخ سفید در این مصاحبه ادامه داد: قطعاً با توجه به تصمیم اوپک، فکر می کنم او در اینجا (بازبینی روابط) قرار دارد.
به نوشته وبگاه خبری میدل ایست ، بر اساس نامه ای از سفارت آمریکا در ریاض که یک وبگاه خبری به نام سِمافور آن را رویت کرده، دولت بایدن برگزاری نشست واشنگتن و ریاض را که پیشتر در دستور کار قرار داشت، لغو کرد. نشستی که لغو شد، مربوط به کارگروه آمریکا-شورای همکاری خلیج فارس درباره ایران بود. لغو شدن این نشست در پی این انجام شده است که جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا پس از تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولیدات نفت، اعلام کرد، دولت این کشور بهبود مناسبات با عربستان سعودی را بررسی می کند. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این باره گفت: برنامه های سفر ما و شرایط عموما تغییر می کند و ما باید به آن واکنش داشته باشیم. به محض این که بدانیم چه چیزی در راستای منافع ملی ماست، تغییر پیدا می کنند.
ریچارد بلومنتال سناتور آمریکایی از پیش نویس طرحی برای تعلیق فروش تسلیحات نظامی به عربستان سعودی خبر داد .بر اساس این گزارش، این طرح متضمن تعلیق صادرات تسلیحات و مهمات نظامی به عربستان سعودی به مدت یکسال است.
در این میان، ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری که رونوشت آن در وبگاه وزارت امور خارجه این کشورمنتشر شده است، در پاسخ به این سوال که با توجه به تصمیم اخیر اوپک پلاس برای کاهش تولیدات نفت، تمایل دولت بایدن برای بهبود روابط با عربستان سعودی چگونه بدون این که نفعی برای ایران داشته باشد، امکان پذیر خواهد بود، با مطرح کردن ادعاهایی علیه نقش ایران در منطقه، گفت: ما منافعی در منطقه داریم. به همین دلیل است که آمریکا در منطقه بوده است. چالشهایی امنیتی وجود دارد که برخی از آنها نشات گرفته از ایران است. مطمئنا، ما چشم از تهدیدی برنخواهیم داشت که ایران نه فقط برای منطقه، بلکه به نوعی برای فراتر از آن ایجاد می کند. ما قصد نداریم هیچ گونه ابزار مهمی را که به آن نیاز داریم تا اطمینان بیابیم ایران هیچ تهدیدی برای مردم آمریکا، منافع آمریکا و منافع گسترده ترمان در منطقه ایجاد نمی کند، کنار گذاریم. این قطعا تغییر نخواهد کرد.
تلاش عربستان برای غیرسیاسی نشان دادن تصمیم اوپک پلاس
«فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در اظهاراتی گفت که تصمیم اخیر اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت صرفاً اقتصادی است و با اجماع کشورهای عضو اتخاذ شده است. کشورهای اوپک پلاس مسئولانه عمل کردند و تصمیم مناسب را گرفتند که سعی بر ثبات بازار و تحقق منافع تولیدکنندگان و مصرف کنندگان دارد.
عادل الجبیر وزیرمشاوردر امورخارجی دولت سعودی نیز درپاسخ به انتقادهای امریکا گفت:” این که عربستان این اقدام را برای ضربه زدن به آمریکا و یا با اغراض سیاسی انجام داده است ایده به هیچ وجه درستی نیست. علت افزایش قیمت سوخت درآمریکا کمبود پالایشگاه ها دراین کشور است زیرا این کشور بیش از ۲۰ سال است که با کمبود پالایشگاه ها مواجه است. دولت های آمریکا در طول چند دهه در این کشور پالایشگاه نساخته اند.
” عبدالعزیز بن سلمان ” وزیر انرژی عربستان به تلویزیون این کشور گفت: در درجه اول، ما نگران منافع کشور عربستان سعودی هستیم، سپس منافع کشورهایی که به ما اعتماد دارند و اعضای اوپک و گروه « اوپک پلاس » که بودند و هنوز هم هستند. اوپک به منافع خود و جهان اهمیت می دهد برای اینکه منافع ما در حمایت از توسعه اقتصاد جهانی و تامین انرژی به ب عربستان سعودی به درخواست های بایدن پاسخ داد که اگر آمریکا خواهان نفت بیشتر در بازار است، باید تولید خود را افزایش دهد.
هیثم الغیس دبیر کل اوپک نیزدر اظهارات مشابهی با تاکید بر اینکه این سازمان هیچ طرفی نمی گیرد و یک سازمان سیاسی نیست، توضیح داد: اوپک در حال تجزیه و تحلیل داده های مربوط به اقتصاد جهانی، تحولات اقتصادی، شاخص ها و غیره است که این تصمیم بر اساس اعداد، حقایق و حقایق بسیاری از نهادهای بین المللی است که نشان دهنده احتمال بالای رکود اقتصادی است. سرعت تصمیم گیری و پیش بینی امور از جمله موارد خوبی است که به حفظ تعادل بازارها کمک می کند و از این رو نمی توان صبر کرد تا بازارها سقوط کنند و سپس مداخله کنیم. الغیس گفت: تصمیم اخیر برای کاهش تولید، تصمیمی عمدی و مبتنی بر شاخص ها و انتظارات روشن بوده و به اتفاق آرا در میان ۲۳ کشور قرار گرفته است و بر انعطاف پذیری در این توافق تاکید کرد، هرچند که در صورت تمدید تا پایان سال ۲۰۲۳ هر چیزی تغییر می کند، زیرا آمادگی برای حرکت وجود دارد. انتظارات حاکی از آن است که باید ۱۲ تریلیون دلار سرمایه گذاری در بخش نفت انجام شود که جهان برای تأمین جریان نفت و کل زنجیره تولید به آن نیاز دارد.
نتیجه گیری:
هرچند نمی توان نقش پیش بینی های صندوق بین المللی از کاهش رشد اقتصادی جهان را در کاهش دو میلیون بشکه ای عرضه نفت نادیده گرفت اما درعین حال نمی توان از زدوبندهای پشت پرده سعودی ها با رقبای جمهوریخواه حزب حاکم دموکرات غافل شد و در واقع عربستان و شخص بن سلمان با این تصمیم به جانبداری از جمهوریخواهان اقدام کرد و از این طریق برای زمین زدن دموکرات ها وارد عمل شد. در عین حال می توان گفت که بن سلمان در اتخاذ این تصمیم تنها نبوده و بی تردید مافیای یهودی و لیکودهای اسرائیل را نیز در کنار خود داشت. حال سوال این است که دولت بایدن در قبال این تلاش ها سکوت خواهد کرد و یا به تلافی دست خواهد زد.