مقدمه و طرح مساله
نتانیاهو دردقایق پایانی وقت اضافی طی تماس تلفنی با اسحاق هرتزوگ رئیس رژیم صهیونیستی از موفقیت خود برای تشکیل کابینه جدید خبر داد. وی در توییتی که در واپسین ساعات چهارشنبه ( ۳۰ آذر)و تنها چند دقیقه مانده به پایان ضرب‌الاجل رسمی منتشر کرد، خبر داد که برای تشکیل کابینه با احزاب ائتلافی به توافق رسیده است. او دراین توییت، خطاب به اسحاق هرتزوگ، رئیس اسرائیل، نوشت: “موفق به تشکیل کابینه شدم .” نتانیاهو درحالی از توافق بر سر تشکیل کابینه جدید خبر داده که با توجه به ترکیب کابینه و برنامه های اعلامی احزاب تشکیل دهنده آن، کابینه و دولت ائتلافی جدید نتانیاهو بیشتر به ستاد عملیات جنگی شباهت دارد تا اینکه مبین یک کابینه دولتی باشد. این مساله ضمن اینکه تهدیدهایی را متوجه فلسطینی های ساکن سرزمین های اشغالی می کند و در عین حال امکان دارد برخی دیگر از کشورهای منطقه را در معرض سیاست فرافکنی بحران های داخلی رژیم صهیوینستی قرار دهد، به نگرانی های داخلی نیز در فلسطین اشغالی نیز دامن زده است . در این نوشتار به چرایی این موضوع پرداخته می شود.
کابینه جدید تک ساحتی است و احزاب فاشیستی و دست راستی را دور هم جمع کرده است
چهارحزب راستگرای افراطی شامل لیکود، شاس، صهیونیسم مذهبی، و اتحاد یهودیت توراتی کابینه ائتلافی نتانیاهورا تشکیل می‌دهند.
حزب لیکود، بمعنای استحکام، از احزاب راستگرای سکولار در اسرائیل است. این حزب در سال ۱۹۷۳ با هدف ایجاد یک تشکل پارلمانی با جهت‌گیری راست‌گرایانه در قبال حزب کارگر و دستیابی به حکومت، توسط مناخم بگین بنیان‌گذاری شد. بگین در دهه ۴۰ میلادی رهبری گروه تروریستی ایرگون را برعهده داشت که برای اخراج فلسطینی ها تلاش می کرد. این رویکرد کماکان از سوی دیگر رهبران لیکود از جمله آریل شارون که به قصاب صبرا و شتیلا معروف است و همچنین نتانیاهو رهبر کنونی حزب لیکود ادامه یافته است.
صهیونیسم مذهبی یک ایدئولوژی ترکیبی از صهیونیسم و یهودیت است. صهیونیسم با ترکیب احساسات مذهبی یهود و ملی‌گرایی و با توسل به اهرم یهودستیزی یهودیان را همواره به مهاجرت به فلسطین تشویق می نموده است و این روند کماکان ادامه دارد. آن ها با این استدلال که یهودیان در تبعید، بدون اصالت یهودی و حقیقی هستند آن ها را با توجیهات دینی برای مهاجرات به فلسطین تشویق می کنند.
“شاس” حزب سیاسی سنت‌گرای مذهبی اسرائیلی است. این حزب در سال ۱۹۸۴ توسط عووادیا یوسف رهبر مذهبی یهودیت سفاردی با هدف برقراری حقوق برابر با اشکنازی‌ها و پیگیری منافع طبقات پایین‌تر اجتماعی پایه‌گذاری شد و از ان زمان تاکنون تقریبا در همه کابینه ها حضور داشته است. خاخام های ارتدوکس مانعی جدی بر سر راه عرفی گرایی در این رژیم هستند، آن ها با اختیاراتی چون تایید با رد هویت یهودی شهروندان و اجازه ازدواج و طلاق به زوج ها و… نفوذ و اقتدار زیادی در این رژیم دارند و تلاش های دولت تل آویو برای انجام اصلاحات در جهت سکولاریزاسیون را بر نمی تابند.
اتحاد یهودیت توراتی ائتلافی از دو حزب مذهبی اولترااورتدوکس یهودی است که از سال ۱۹۹۲ در انتخابات کنست ( پارلمان) با یک فهرست مشترک شرکت می‌کنند. این دو حزب توافق کاملی در مورد موضوعات سیاسی ندارند اما توانسته‌اند ائتلاف خود را در طول این سال‌ها حفظ کنند تا کرسی‌های بیشتری را در پارلمان به دست آورند. رهبران اتحاد یهودیت توراتی از مقامات مذهبی هستند. آن ها نیز مثل “شاس” طرفدار حکومت مذهبی است اما شاس نماینده یهودیت سفاردی (یهودیان بومی خاورمیانه، جنوب اروپا و شمال آفریقا) است در حالی که بیشتر اعضای اتحادیه یهودیت توراتی از یهودیان اشکنازی (یهودیان اروپای شرقی) هستند.
کابینه جدید ” جنگی ” است
نتایج انتخابات رژیم صهیونیستی که در دهم آبان برگزار شد، نشان دهنده افزایش قدرت بی سابقه راستگرایان خشونت طلب اسرائیلی است به طوری که لیست راستگرای خشونت طلب متشکل از ائتلاف حزب صهیونیسم مذهبی و حزب قدرت یهودی بیش از ۵۱۶ هزار رای به دست آورد که بیشتر آن ها از جوانان متعصب و تندروی صهیونیستی هستند. نکته قابل توجه اینکه ۲۰ درصد از آرای این حزب متعلق به سربازان پادگان‌های ارتش “اسرائیل” بوده است.
کابینه جدید نتانیاهو شامل احزاب به شدت راستگرا از جمله صهیونیسم دینی به ریاست اسموتریچ و “قدرت یهود” به ریاست بن گویر است و بن گویر که یک چهره افراطی است، در پست جدید وزیر “امنیت ملی” با اختیارات گسترده از جمله کنترل نیروهای گارد مرزی کرانه باختری اشغالی برعهده خواهد داشت.
جریان‌های راستگرای افراطی رژیم صهیونیستی که هم اکنون قدرت را بدست گرفته اند به طور جدی خواهان توسعه شهرک سازی در کرانه باختری بر اساس پروژه‌های مدنظر خودشان هستند. راستگرایان افراطی در صدد اجرای پروژه‌های خطرناک دیگری از جمله اخراج کامل فلسطینی‌ها از مناطق موسوم به C کرانه باختری و تغییر وضعیت مسجدالاقصی (قبله اول مسلمانان جهان) هستند.
صهیونیست های مذهبی یا مذهبی های صهیونیست از اولترا ارتدوکس هایی هستند که به شدت مواضع ضد فلسطینی داشته و خواهان الحاق کرانه باختری به رژیم اسراییل و گسترش شهرک های صهیونیست نشین هستند.
به عقیده تحلیلگران سیاسی، حضور راست افراطی و احزاب دینی صهیونیستی و حریدی در قدرت از یک سو باعث خواهد شد که ائتلاف حاکم آینده به ریاست نتانیاهو رویکرد و سیاست‌های بسیار افراطی و فاشیستی را علیه فلسطینی‌ها در داخل سرزمین‌های اشغالی و در کرانه باختری و قدس و نوار غزه در پیش بگیرد و از سوی دیگر، سطح تنش‌ها در منطقه را افزایش دهد.
کابینه جدید صدای خودی ها را هم در آورده است
در پی اعلام خبر توافق بنیامین نتانیاهو با ایتمار بن غفیر، چهره راست افراطی صهیونیست، برای واگذاری منصب وزارت امنیت داخلی به وی، بنی گانتس، وزیر دفاع صهیونیستی، با انتشار توئیتی نوشت: «این امنیت ملی است یا متلاشی کردن امنیت و ایجاد ارتش مخصوص برای بن غفیر؟» او گفت که توافق بن غفیر و نتانیاهو مسیر کابینه آینده را تعیین می‌کند و نشان می‌دهد که نتانیاهو در پی تجزیه سلطه به وزارتخانه‌های پراکنده به موجب منافع سیاسی است. گانتس این اقدام نتانیاهو را «لکه ننگی با مخاطرات شدید امنیتی» توصیف کرد و افزود که آینده اسرائیل مهم‌تر از این اقدامات خودسرانه است.
گابی آیزنکوت، رئیس سابق ستاد ارتش اسرائیل، نیز واگذاری وزارت امنیت داخلی به بن غفیر را «یک جوک گریه‌دار» خواند و گفت که دود این آتش به چشم مردم اسرائیل خواهد رفت.
آویگدور لیبرمن وزیر دارایی کابینه لاپید هم گفت: “نتانیاهو و دوستانش، اسرائیلی ها را به دو قوم تقسیم می‌کنند: کسانی که به ارتش می‌روند و مالیات می‌دهند و کسانی که در مدارس دینی می‌نشینند و از مالیات‌ها بهره می‌برند. هرچیزی که در مذاکرات تشکیل کابینه اتفاق می‌افتد، متضمن تجزیه کابینه و تقسیم مردم به دو یا چند ملت است. آنچه نتانیاهو انجام می‌دهد قربانی‌کردن اسرائیل و فراری دادن خود و حزبش از مخمصه قضایی است”.
یک روز بعد از اعلام نتانیاهو برای تشکیل کابینه، یائیر لاپید که روزهای پایانی نخست وزیری اش را سپری می کند در توییتی نوشت: این نتانیاهو نیست که دولت تشکیل داده است، بلکه اریه درعی, اسموتریچ و بن غویر توانستند بر او غلبه کنند و دولت را تشکیل دهند.
وی افزود: به اسرائیلی‌ها درباره دولتی خطرناک و افراطی و نخست وزیر ضعیفی که حتی پیش از ادای سوگند کنترل خود را از دست داده است, هشدار می‌دهم.
افق تاریک پیش روی کابینه جدید نتانیاهو
با وجود توافق برای تشکیل کابینه جدید هنوز هیچ اطمینانی وجود ندارد که این کابینه حتی در صورت کسب رای اعتماد از کنست( پارلمان) بتواند به حیات سیاسی چهار ساله خود ادامه دهد .
یکی ازمعضلات کابینه جدید نتانیاهو مواجه شدن آن با بحران اعتماد فزاینده است که ابعاد گسترده ای دارد. جدا از اینکه با پیروزی احزاب دست راستی و فاشیستی و راه یابی آن ها به کابینه جدید باعث سلب اعتماد عمومی در جهان به رژیم صهیونیستی شده بلکه خود هم ائتلافی های نتانیاهو نیز به وی اعتماد ندارند لذا قبل از تشکیل دولت بر مصوباتی اصرار دارند که جلوی خلف وعده و یا خیانت نتانیاهو را به آن ها بگیرد. این مسئله ریشه در عملکرد گذشته نتانیاهو دارد که همواره به همپیمانان سیاسی خود نگاه ابزاری داشته و سر فرصت آن ها را قربانی منافع خود کرده است ضمن اینکه وی کماکان با پرونده های فساد متعدد مواجه است که بی تردید سوژه مناسبی برای احزاب رقیب خواهد بود و در دستور کار آن ها قرار خواهد گرفت .
هریک از متحدان نتانیاهو برای حضور در کابینه، نیاز به قانون خاصی دارند. افزایش قدرت وزیر امنیت داخلی در پلیس از جمله قوانینی است که نتانیاهو برای جلب نظر ایتامار بن گویر رهبر حزب دینی «عوتسما یهودیت» باید پیش از برگزاری مراسم سوگند در کنست تصویب کند. قانون دیگری که باید در کنست تصویب شود اصلاح قانونی است که به بزالل اسموتریچ به عنوان وزیر دارایی اجازه خواهد داد تا سرهنگ مسئول امور شهرک های صهیونیست نشین کرانه باختری در وزارت جنگ را منصوب کند. این قانون همچنین شرایط برای تصدی منصب وزارت داخله و بهداشت توسط آریه درعی رهبر حزب دینی «شاس» را باوجود داشتن محکومیت کیفری فراهم خواهد کرد. ترس از خیانت نتانیاهو، آنها را بر آن داشت نتانیاهو را مجبور کنند که از حزب لیکود یک رئیس موقت برای کنست انتخاب کند تا حتی قبل از تشکیل کابینه جدید، از تصویب قوانین دلخواه و مدّ نظرشان اطمینان حاصل کنند.
شاید مهمترین مساله‌ای که میزان معضل کنونی را به تصویر می‌کشد متهم شدن نتانیاهو از سوی آویگدور لیبرمن، وزیر دارایی دولت رژیم صهیونیستی باشد. وی نتانیاهو را به تقسیم اسرائیلی‌ها به دو ملت یا چند ملت متهم و تأکید کرد که نتانیاهو منافع اسرائیل را به خاطر منافع شخصی خود قربانی می‌کند. در این راستا تامیر پاردو، رئیس سابق موساد گفت: در حالی که درباره تهدیدات بزرگی که علیه اسرائیل وجود دارد صحبت زیادی می‌شود؛ اما بزرگترین تهدید درباره خود ما اسرائیلی‌ها است که از طریق نابودی خودبخودی در سال‌های اخیر بوده است. ما باید برای توقف این فاجعه قبل از رسیدن به نقطه بی‌بازگشت تلاش کنیم چرا که اسرائیل خود به خود درحال فروپاشی است.
پس از انتخابات فلسطین اشغالی و تقلا برای تشکیل کابینه راستگرای افراطی، این پیش بینی قوت یافته است که افزون بر تشدید اوضاع وخیم عرصه های سیاسی و دیپلماسی، حوزه های اقتصادی و سرمایه گذاری هم تحت تاثیر قرار گیرد. به پیش بینی کارشناسان به قدرت رسیدن راستگرایان فاشیست در اسرائیل سبب کاهش انگیزه ها و افزایش فرار مغزها و مهاجرت نخبگان به کشورهای اروپایی و آمریکا شمالی و خارج شدن بسیاری از شرکت های اقتصادی و تولیدی جهان از سرزمین های اشغالی خواهد شد.
براساس پژوهشی که سال ۲۰۱۸ با عنوان مهاجرت معکوس یهود منتشر شد تعداد کسانی که طی دهه‌های اخیر اراضی اشغالی را ترک کرده‌اند به یک و نیم میلیون می‌رسد. براساس پژوهشی از سوی اسرائیل در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۶ هزار یهودی به دلیل موشک‌های مقاومت که تهدید بزرگی برای زندگی آنها است اراضی اشغالی را ترک کرده‌اند. تمایل شهرک‌نشینان برای ترک اراضی اشغالی همزمان با عدم تمایل یهودیان جهان برای مهاجرت به این اراضی است. میزان مهاجرت سالانه به اراضی اشغالی از ۱۰۰ هزار مهاجر در دهه ۹۰ قرن گذشته به ۱۴ هزار مهاجر در زمان کنونی رسیده است. بر این اساس می توان گفت که یکی از نتایج تشکیل کابینه راستگرا و فاشیستی در فلسطین اشغالی سرعت گرفتن روند مهاجرت معکوس از سرزمین های اشغالی خواهد بود مضاف بر اینکه تقویت و تشدید مقاومت فلسطینی و حرکت انتفاضه را نیز در واکنش به برنامه های تهاجمی و توسعه طلبانه احزاب و گروه های افراطی راه یافته به کابینه جدید نتانیاهو به همراه خواهد داشت.
برهمین اساس به اعتقاد کارشناسان یکی از نتایج تشکیل کابینه جدید با حضور احزاب و گروه های دست راستی تعمیق و گسترش شکاف های داخلی خواهد بود و به پیش بینی کارشناسان سبب کاهش انگیزه ها و افزایش فرار مغزها و مهاجرت نخبگان به کشورهای اروپایی و آمریکا شمالی و خارج شدن بسیاری از شرکت های اقتصادی و تولیدی جهان از سرزمین های اشغالی خواهد شد.
نتیجه گیری
هرچند انتخابات پارلمانی( کنست)در دهم آبان که به پیروزی یکدست احزاب دست راستی با گرایشات فاشیستی انجامید ، رژیم صهیونیستی را از افتادن در چاله خلاء سیاسی نجات داد اما به چاه عمیق بحران فزاینده بی اعتمادی و شکاف های داخلی انداخت و در عین حال پل های ارتباطی آن را با متحدان سنتی خود در غرب تخریب کرد و بر همین اساس این احتمال وجود دارد که کابینه جدید نتانیاهو نیز به سرنوشت کابینه های کوتاه مدت قبلی دچار شود و نتواند عمر چهارساله خود را به پایان برساند. تنها تکیه گاه دولت جدید نتانیاهو دولت های نوسازشکار عرب هستند که با پشت کردن به مردم فلسطین با راستگراهای صهیونیستی متحد شده اند .
