به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست «چگونه میتوان حضرت فاطمه(س) را شناخت؟» با نگاهی به کتاب «شهر گمشده» با سخنرانی محمد حسن زورق و سعید طاووسی مسرور در در سالن کتاب، خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست زورق بیان کرد: بعثت نبوی یک انقلاب اجتماعی پدیدار کرد. انقلاب عبارت است از تغییر نظام ارزشهای اجتماعی به گونهای که موجب ایجاد فرهنگ و نهادهای سیاسی اجتماعی جدید شود. بنابراین تغییراتی که بعثت نبوی ایجاد کرد یک انقلاب کامل بود. انقلابی که آغاز شده و ادامه یافته و هنوز به پیروزی نهایی نرسیده است.
او افزود: در مقیاس جغرافیایی اولین نقطه اثر این انقلاب شهر مدینه بود. سپس شبه جزیره عربستان، و بعد ظرف جغرافیایی تمدن اسلامی را در بر گرفت. یعنی جایی که تمام چهرههای تمدن آفرین مسلمانان مثل ابنسینا، ابن خلدون، ابن عربی و صدها چهره تمدن آفرین دیگر، از آنجا برخاستند.
زورق از نگاه تاریخی و اجتماعی نیز به ظهور اسلام اشاره کرد و گفت: با نگاه جامعهشناختی اولین جنبش این انقلاب از شهر مدینه شروع شد. در انقلابی که قرار بود جهان را فرا بگیرد زنان نقش مهمی داشتند و اولین کسی که به شهادت رسید سمیه بود.
او ادامه داد: اولین موج انقلاب اسلامی حکومت پیامبر در زمان صدر اسلام بود که در یثرب و مدینه چنان رویا برانگیز و جاذب و جالب بود که کاخهای ظلم و ستم را به لرزه درآورد و تمام عصرفتوحات وامدار جاذبهای است که نظام سیاسی پیامبر در قلوب مردم ایجاد کرد.
او دوره امامت علی(ع) را دوره دوم انقلاب اسلامی دانست و بیان کرد: در زمان حکومت علی(ع) درخواست عدالت و آزادی در تمام طول تاریخ نهادینه شد و امام علی(ع) نقش برجستهای در احیای دو شعار آزادی و عدالت در تاریخ ایفا کرد. پیامبر برای نهادینه کردن این دو شعار در جهان از خودگذشتگی بیمانندی کرد.
او گفت: آزادی به به معنی آنچه امروز غرب مطرح میکند نیست. غرب می گوید که فرد آزاد است تا جایی که به منافع دیگران ضرر نزند و به آنها آسیب نزند، هرکاری می خواهند بکند. این تعریف هم مبهم و هم مهمل است. زیرا ما با هر تصمیم که در مورد خود می گیریم بر دیگران از طریق نقش های خود اثر می گذاریم آزادی فقط یک معنا دارد و آن این است که بین انسان به عنوان موجود محدود ممکن قابل تغییر و خدا به عنوان وجودی مطلق هیچ مانعی وجود نداشته باشد. و نظام سیاسی یا اقتصادی یا فرهنگی و هر مانع دیگری که بین انسان و خدا فاصله بیاندارد آزادی را خدشهدار کرده است.
این استاد دانشگاه همچنین مفهوم عدالت بعد از اسلام را توضیح داد و گفت: تا قبل از اسلام شرایط سیاسی اجتماعی به گونهای بود که از قشر ضعیف و فقرا مالیات میگرفتند و به اغنیا میدادند. ولی اسلام با آمدنش این قانون را برعکس کرد و از افراد غنی مالیات گرفته و به فقرا میداد.
زورق با بیان اینکه سومین موج انقلاب اسلامی بعد از شهادت امام محمد باقر و چهارمین موج انقلاب اسلامی انقلاب اسلامی ایران با رهبری امام خمینی بود گفت: مردم میخواستند همان مسیری را بروند که در زمان پیامبر طی شد اما در مراحلی برخی گرفتار تئوریهای غربی شدند.
او در ادامه از برجستهترین ویژگی حضرت فاطمه نام برد و اظهار کرد: در زمان پیامبر دو مدینه در مدینه (یثرب)همزمان ظاهر شدند و بعد از رحلت پیامبر مدینهالعرب بر مدینه النبی چیره شد و برجستهترین ویژگی حضرت فاطمه جدا کردن سرنوشت مدینهالنبی از سرگذشت مدینهالعرب است. فاطمه در معنای فاعلی آن به معنی جدا کننده است.
او در انتها بیان کرد: برخی به یک شناخت حداقلی از حضرت زهرا(س) اکتفا میکنند و فقط او را الگویی برای زنان در خانه معرفی میکنند اما حضرت فاطمه در یک سطح به عنوان پیشرو، و در یک سطح به عنوان رهگشا باید مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرد و خوب است که در دانشگاههایی که رشته تاریخ اسلام تدریس میشود کرسی فاطمهشناسی داشته باشیم.تا با بررسی ابعاد گوناگون نقش تاریخی حضرت فاطمه (ع) بتوانیم به دقت دریابیم که چرا «فاطمه،فاطمه است».
طاووسی مسرور مدرس و پژوهشگر تاریخ اسلام دومین سخنران این نشست بود که بیان کرد: برخی ابعاد شخصیتی حضرت زهرا را نمیتوان شناخت. مثل ابعاد عرفانی و عصمت. اما سیره سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و تربیتی آن حضرت را میتوان به حد وسیع شناخت.
او درباره کتاب شهر گمشده اظهار کرد: از همین ابتدا که آن را باز میکنی اسامی بزرگی را در آن میبینی. مثل استاد حکیمی که مقدمهای بر آن نوشته است. یا برگزیده شدن این کتاب در جوایز مختلف. مسیری که مولف در این کتاب رفته، مسیر خوبی است و بخشهایی از کتاب تاریخ صرف نیست بلکه وارد بحثهای جامعهشناسی تاریخی شده است. اینکه فضای کتاب زمانه و زمینه را درک کنیم مهم است و آن وقت است که متوجه میشویم پیامبر و فاطمه(س) چه کردند.
او ادامه داد: در کتاب بحث قبیله قریش و جایگاهی که داشته است شرح داده شده و به همین ترتیب پله پله کتاب جلو رفته و به حضرت زهرا(س) نزدیک میشود و بعد وقایعی که در دوران مکی اتفاق افتاده نقل کردند.
این استاد تاریخ اسلام بیان کرد: بحث هجرت و حبشه از دیگر بحثهای جذاب کتاب است اما اینکه به علت سختگیری به اسلام و مسلمین آنها به حبشه مهاجرت کردند تنها دلیل مهاجرت مسلمانان نیست. آنها برای ایجاد یک پایگاه بزرگ برای مسلمانان هجرت کردند و علت مهاجرت الزاما سختی و سختگیری بر مسلمانان نبود.
طاووسی همچنین درباره بحث مدینه النبی و مدینه العرب که در کتاب بیان شده است گفت: قوم عرب قبل از پیامبر اساسا مدینهای نداشتند.