اتمام حجت دولت نجات ملی برای پایان دادن به وضعیت نه جنگ و نه صلح؛ اعلام آمادگی بن سلمان برای خروج از یمن
به تازگی دورخداد جدید در ارتباط با جنگ یمن روی داده است که هردو مهم و تعیین کننده اند. نخست تلاش انصار الله برای پایان دادن به وضعیت نه جنگ و نه صلح و دوم آمادگی عربستان و شخص بن سلمان برای خروج از یمن در ازای دریافت تضمین های امنیتی از انصار الله است. این دو تحول را می توان دو روی یک سکه نامید.
وضعیت نه جنگ نه صلح حاصل بدعهدی ائتلاف متجاوز است
وضعیت نه جنگ و نه صلح بعد از آن از۱۰ مهرماه بر یمن حاکم شد که در خلال ۶ ماه پیش از آن که آتش بس دو ماهه برای سومین بار تمدید شده بود ائتلاف متجاوز به تعهدات خود عمل نکرد و لذا این گمانه شکل گرفت که ائتلاف متجاوز از برقراری آتش بس برای خرید زمان و تقویت قوای تحت حمایت خود استفاده می کند.
به گفته عبدالوهاب المحبشی عضو دفتر سیاسی جنبش انصار الله از زمان پایان آتش بس در دوم ماه دسامبر گذشته، نبرد‌های میدانی در سطح قبلی از سرگرفته نشد، اگر چه نقض آتش بس همچنان ادامه دارد. اما تداوم این شرایط به خاطر این است که صنعا طرف خردمند، متعهد و خواهان صلح بوده است که در طول جنگ و از زمان آغاز آن فقط در مقابل متجاوزانی که همه چیز را در یمن هدف قرار دادند، از خود دفاع کرده است.
مردم و مقامات دولت نجات ملی یمن به رهبری انصار الله انتظار داشتند که برقراری آتش بس موجب رفع تحریم های ظالمانه علیه این کشور وهمچنین برچیده شدن محاصره همه جانبه زمینی، دریایی و هوایی علیه آن شود اما این انتظار بر اورد نشد.
پرداخت حقوق معوقه کارمندان دولتی، افزایش پروازهای تجاری به فرودگاه صنعاء و صدور مجوز برای پهلوگرفتن کشتی ها در بندر الحدیده از دیگر شروطی در توافق آتش بس در یمن بود که می بایست ائتلاف متجاوز در طول ۶ ماه برقراری آتش بس به آن عمل می کردند اما در عمل کوتاهی کردند.
افزون براین، به گفته منابع موثق فرستاده سازمان ملل در جریان گفتگو با مقامات صنعاء از آن ها خواسته بود که مفاد جدیدی به توافق قبلی آتش بس اضافه شود که ظاهرا محدودیت های جدیدی برای آن ایجاد می کرد و مجموعه این مسائل که همگی به طرف سعودی مربوط می شد موجب شد که آتش بس از نیمه دوم سال جاری تمدید نشود و وضعیت نه جنگ و نه صلح بر آن حاکم شود.
از نظر مردم و دولت نجات ملی یمن، محاصره همان جنگ است
وضعیت نه جنگ و نه صلح هرچند با منافع دولت های متجاوز سعودی و اماراتی ، رژیم صهیونیستی وغرب سازگار است و هر یک از آن ها به طریقی از این فضا نفع می برند اما به هیچ وجه تامین کننده منافع دولت نجات ملی یمن و مردم این کشور نیست و به همین علت طی روزهای اخیر همزمان با اعلام سیاست دولت نجات ملی به رهبری انصار الله برای پایان دادن به وضعیت نه جنگ و نه صلح ، مردم یمن در مناطق مختلف این کشور با برگزاری تظاهرات از این سیاست حمایت کرده اند و مهمترین شعار این تظاهرات” محاصره همان جنگ است” بوده است.
شرکت کنندگان در این تظاهرات از«عبدالملک الحوثی»، رهبر جنبش انصارالله یمن و «مهدی المَشّاط»، رئیس شورای عالی سیاسی دولت نجات ملی خواستند که وضعیت همراهی با آتش بس ادعایی و حالت نه صلح و نه جنگ را نپذیرند و هر تصمیمی که می‌تواند ائتلاف متجاوز سعودی را از جنایت و محاصره یمن بازدارد، اتخاذ نمایند. تظاهرات‌کنندگان یمنی با تاکید بر اینکه از حقوق قانونی خود دست برنخواهند داشت، اعلام کردند: «مردم یمن حالت قرار گرفتن بین گزینه‌های غیرمنصفانه و ناعادلانه را برنمی‌تابد.
شرکت کنندگان دراین تظاهرات ، به ائتلاف سعودی درباره تشدید عملیات های نظامی، ادامه محاصره یمن و توقیف نفتکش‌ها و کالاهای مصرفی هشدار داده و گفتند: «ادامه محاصره یمن خود یک نوع جنگ علیه مردم این کشور است و ائتلاف سعودی با ادامه محاصره، با اقدام نظامی بی‌سابقه و غیرمنتظره دردناکی روبرو خواهد شد».
عبدالملک الحوثی، رهبر جنبش انصارلله در دیدار با هیئت عمان که به تازگی به صنعا رفته بود، پیام های واضح و قاطعی ارسال کرد. او خطاب به میهمانانش گفت: مردم یمن دیگر از گرسنگی نمی‌میرند. ما از همه توان خود برای رفع محاصره مردم یمن و بهره‌مندی از منابع و ثروت آنها استفاده می‌کنیم.
آمارهای منتشره از تلفات انسانی ناشی از تحمیل جنگ ۸ ساله بر یمن نشان می دهد که تعداد تلفات انسانی ناشی از محاصره به مراتب بیشتر از تلفات مستقیم ناشی از درگیری نظامی بوده است و در حالی که آمار تلفات مستقیم جنگ حدود ۴۷ هزار نفر اعلام شده اما تلفات غیرمستقیم ناشی از محاصره بیش از ۳۰۰ هزار نفر بوده است که عمدتا کودکان را هدف قرار داده است.
طبق گزارش جامع سازمان ملل متحد، تخمین زده شده که ۳۷۷ هزار یمنی درجریان تجاوز نظامی به یمن جان باخته‌اند که از این میان تقریبا ۷۰ درصد از قربانیان کودکان زیر ۵ سال بوده‌اند. همچنین طبق برنامه توسعه ملل متحد، تقریباً ۶۰٪ معادل ۲۲۶ هزار نفر از این مرگ و میرهای تخمینی یمن به دلایل غیرمستقیم مانند بیماری های قابل پیشگیری یا عدم دسترسی به غذا، آب و مراقبت های بهداشتی بوده است. برنامه توسعه سازمان ملل متحد تخمین می زند که در صورت ادامه جنگ در یمن تا سال ۲۰۳۰، رقم تلفات انسانی در یمن افزایش یافته و ۱٫۳ میلیون نفر جان خود را از دست خواهند داد.
یمن با بحران های متعددی در زمینه غذایی، انرژی و دارویی مواجه است و یکی از مطالبات اصلی دولت صنعاء، افزایش واردات کالاهای مختلف به این کشور در راستای حل این بحران ها است. در شرایط کنونی قریب به ۸۰ درصد از مردم یمن به کمک های اساسی برای رفع نیازهای روزانه خود محتاج هستند که با توجه به موانع ایجاد شده از سوی ائتلاف سعودی امکان رفع این نیازها ممکن نیست.
گزینه های دولت نجات ملی یمن به جای وضعیت نه جنگ و نه صلح
دولت نجات ملی یمن تأکید کرده است که کشورهای متجاوز سعودی و امارات به این کشور باید به تعهدات خود ذیل توافق آتش‌بس عمل کنند؛ قرار بود بر اساس این آتش‌بس، فرودگاه صنعاء بازگشایی شود و موانع ورود کشتی‌ها به بندر الحدیده برداشته شود و حقوق کارمندان دولت که برای سال‌ها به‌دلیل جنگ پرداخت نشده است، پرداخت شود.
مردم و دولت نجات ملی یمن به رهبری انصار الله چهار خواست مشروع دارد که شامل: ۱- رفع محاصره، ۲- عدم مداخله در امور داخلی یمن،۳- پرداخت غرامت و۴- خروج از یمن است. امتناع ائتلاف متجاوز از پذیرش این درخواست ها موجب شده است که از یک سو جنگ به درازا بکشد و ۸ سال ادامه یابد و از دیگر سو تلاش های مربوط به آتش بس سرانجام موفقی نداشته باشد.
انصارالله برای اثبات جدیت خود چهارگام عملی را نیز برداشته است که شامل: ۱- تکمیل آمادگی نظامی لازم، ۲- موضع سیاسی قاطع رهبری انصارالله، ۳- بازدید مهدی المشاط، فرمانده کل قوا و رئیس شورای عالی سیاسی یمن از جبهه های نظامی، ۴- تظاهرات ملت یمن در استان صنعا و سایر استان ها با شعار “محاصره، جنگ است” که به معنای اعطای مشروعیت مردمی به درگیری درآینده است.
براین اساس، انصار الله متعهد شده که هر چه سریعتر یا صلحی که در آن شروط دولت صنعا پذیرفته شده است، برقرار شود و یا جنگی که در آن می‌تواند شروط خود را تحمیل کند، شروع شود.
به نوشته الاخبار اگر این بار پاسخ راضی کننده‌ای به «خواسته‌‌های انسانی» دولت نجات ملی داده نشود و در نتیجه آن، مسائل به سمت تنش پیش برود، در این صورت، نبرد، منحصربه فردی شکل خواهد گرفت و همه میادین و عرصه‌ها را شامل خواهد شد؛ از جمله دریای سرخ، باب المندب و شرکت ملی نفت عربستان سعودی (آرامکو) و عمق خاک امارات متحده؛ از آنجایی که زمان در حال از دست رفتن است، انصارالله تأکید دارد که دیگر منتظر راه حل تا مدت نامشخصی نخواهد بود و برای همین چهار گام برداشته شده است که می‌توان این گام‌ها را در راستای «آخرین آمادگی‌ها» قبل از آنکه دست روی ماشه برود، دانست
عوامل موثر بر تصمیم بن سلمان برای خروج از یمن
به نظر می رسد چند عامل در تصمیم بن سلمان موثر بوده است:
نخست جدی بودن تهدید انصار الله برای پایان دادن به وضعیت نه جنگ و نه صلح است که به گفته منابع موثق در صورتی که این بار پاسخ راضی کننده‌ای به «خواسته‌‌های انسانی» دولت نجات ملی داده نشود و در نتیجه آن، مسائل به سمت تنش پیش برود، در این صورت، نبرد، منحصربه فردی شکل خواهد گرفت و همه میادین و عرصه‌ها را شامل خواهد شد؛ از جمله دریای سرخ، باب المندب و شرکت ملی نفت عربستان سعودی (آرامکو) و عمق خاک امارات متحده.
عامل دوم پرهزینه بودن جنگ یمن و آثار منفی آن بر پیشبرد پروژه های اقتصادی بن سلمان است که موجب می شود از رقبای قطری و اماراتی خود عقب بماند. به نوشته الاخبارامروزعربستان پس از موفقیت همسایه کوچکتر خود قطر در سازماندهی جام جهانی فوتبال که به الگوی “موفق” و رقابتی که امارات؛ دیگر همسایه و شریک ریاض در جنگ یمن در سطح اقتصادی و تجارت جهانی ارائه می کند، اضافه می شود، بر این تصور است که “جنگش” در واقع “جنگ منابع و اقتصاد” است.
عامل سوم، چرخش تاکتیکی عربستان به سمت شرق است که دستکم دو شاخص جدی در این زمینه وجود دارد: نخست امتناع عربستان و شخص بن سلمان از درخواست برای افزایش سقف تولید نفت و قرار گرفتن در کنار روسیه در چارچوب توافق اوپک پلاس و دوم میزبانی از شی جین پینگ رئیس جمهور چین آن هم در شرایطی که امریکا و چین در شرق آسیا در رویارویی نظامی کامل به سر می برند.
عامل چهارم اینکه همه رهبران سعودی به این باور رسیده اند که دیگر نمی توانند یمن را تحت سلطه خود قرار دهند، آنها اذعان دارند که این کشور به ویژه در سایه نقشه گروه هایی که توسط هشت سال جنگ تشکیل شده‌اند، از سلطه ریاض خود خارج شده است. به نوشته الاخبارنشانه های این باور رهبران سعودی در مذاکرات اخیر درباره تمدید آتش بس به وضوح دیده می شود، چرا که به گفته منابع بالا، دولت صنعا چهار موضوع اصلی را برای ریاض مطرح کرده و این کشور نیز موافقت اولیه خود را اعلام کرده است مشروط بر اینکه مفصل درباره آنها مذاکره شود. این چهار موضوع عبارتند از: رفع محاصره، عدم مداخله در امور داخلی یمن، پرداخت غرامت و خروج از یمن. در مقابل عربستان نیز تضمین هایی را مطالبه کرده مبنی بر اینکه یمن تهدیدی برای ریاض و امنیت آن نباشد. انصارالله هم اعلام کرده اگر این مساله به پایبندی به نتایج مذاکرات درباره دستیابی به راه حل نهایی برای جنگ یمن منجر شود، آماده است تا این نگرانی امنیتی ریاض را برطرف کند. دراین میان، آخرین اطلاعات دریافتی از صنعا حاکی از آن است که اکنون کارها به مراحل نهایی از مذاکرات رسیده است. چرا که ریاض همچنان به ارسال سیگنال های مثبت در خصوص تعهد خود به اجرای توافقات به ویژه در خصوص پرونده غرامت ادامه می دهد و به همین منظور دولت مستعفی یمن را از اقدامات اقتصادی در چارچوب تلقی «انصارالله» به عنوان یک جنبش تروریستی باز داشته است.
خروج ارتش های متجاوز ازیمن در گرو مقاومت ملت یمن است
به نظر می رسد که عربستان و شخص بن سلمان اکنون به این نتیجه رسیده است که ادامه جنگ یمن به ضرر این کشور است و به قول یک ضرب المثل ایرانی «جلوی ضرر را از جا که بگیری منفعت است» اما سوال در این است که آیا امریکا و بخصوص رژیم صهیونیستی که از همان ابتدا در تحریک بن سلمان و بن زاید برای تجاوز نظامی به یمن دست و نقش داشته است اجازه این بازنگری و گرفتن جلوی ضرر را به عربستان و بن سلمان خواهد داد یا نه. بی تردید نه امریکا و نه اسرائیل اجازه این کار را به عربستان و بن سلمان نمی دهند مگر اینکه از خود مقاومت نشان دهد همچنانکه در خصوص کاهش سقف تولید نفت زیر بار درخواست های مکرر بایدن نرفت. اگر در خصوص نفت موضوع منافع مادی و اقتصادی در میان بود اما در خصوص یمن مسائل انسانی ، اخلاقی و دینی در میان است و کسانی که بن سلمان را به جنگ یمن تحریک و تشویق کردند در واقع می خواستند وی و عربستان را در شرایطی قرار دهند که برای همیشه با نقش و موقعیت خود در جهان عرب و جهان اسلام خداحافظی کند و برای همیشه در کنار رژیم صهیونیستی قرار گیرد. با این حال انصارالله یک شانس دیگر به ریاض داده است که از طریق مذاکره زمینه خروج آبرومندانه خود را ازجنگ یمن فراهم کند. در وضعیت کنونی هیچ گزینه ای بهتر از خروج آبرومندانه از جنگ یمن نیست چراکه عربستان درپذیرش مسئولیت این جنگ تنها مانده است و تجربه جنگ افغانستان نیز نشان داد که حتی امریکا به پشتوانه ناتو نتوانست به اشغال این کشور ادامه دهد و در نهایت مجبور به فرار شد و عربستان از طریق مذاکراه می تواند حداقل جلوی این رسوایی را بگیرد.