خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی؛ آرام جان می خواهی باید که سری به خانه یار بزنی آن هم در بناهایی که با سرپنجه هنرمندانی خاص بنا شده است.
اگر نیاز به مراقبه دل داری باید سری بزنی به اماکنی آسمانی که در زمین خاکی بنا شده و شده محفل همه عاشقان برای صفای روح جان.
همه به دنبال کمی آسودن در خانه یارند و صفایی به دل دادن را در آستان های آسمانی می جویند آنجا دل را مصفا می کنند به عشق یار و توشه برمی دارند از این همه ظریف کاری هنرمندانی که به عشق یار چه بناها که برپا نکرده اند در جای جای ایران زمین.
بوی خدا را می شود در این امکان آن هم با معماری خاصش استشمام کرد.
حال که قرار است بهار قرآن با بهار طبیعت یا رستاخیر طبیعت باهم آغازی باشند بر پایان ها، می شود که به جستجوی یار رفت در این بناها که سراسر آرامش است.
صحبت از آستان امام زادگان، مساجد، حسینیه ها، گود های زورخانه و… است که در سومین استان پهناور کشور نیز کم نیست از این گونه بناها با معماری خاصش.
می شود گل های بهاری را در باغچه های دل با حضور در امام زادگان تاریخی خراسان جنوبی چون آستان حسین بن موسی الکاظم طبس(میقات الرضا(ع) )امام زاده شاه سلیمان علی خوسف، مزار شهدای دره شیخان، مزار بی بی زینب خاتون (کاهی) سربیشه، مسجد ۷۰۰ ساله تاریخی قاینات، مسجد سنگی افین زیرکوه، حسینیه حاج علی اشرف بشرویه، حسینیه امام رضا(ع) بیرجند(شوکتیه) و… در بهار طبیعت که همراه به بهار قرآن می آید آب داد و به سیاحت هنر گذشتگان هم با زیارت نائل آمد.
غفلت از شاخه گردشگری قوی مذهبی در خراسان جنوبی
اما آن چه در این سال ها از آن غفلت شده شاخه گردشگری ست به عنوان گردشگری مذهبی که دارای زیرشاخه های بسیاری است و خراسان جنوبی هم با بناهایی که گذشتگان این سرزمین بنا نهاده اند، کم ندارد از این گونه بناها و خودش می شود یک بازوی توانمند برای تقویت اقتصاد گردشگری این استان.
آن طور که احمد کاشانی، یکی از فعالان حوزه گردشگری خراسان جنوبی امروز در گفت وگو با خبرنگار فارس از بیرجند اظهارداشت: وسعت و پهناوری سومین استان کشور سبب شده تا شاهد تعدد شاخه ها و زیرشاخه های گردشگری در خراسان جنوبی باشیم اما همین تعدد بسیار شاخه های گردشگری در استان باعث شده تا از گردشگری مذهبی در خراسان جنوبی غافل شویم.
گردشگری زیارت
وی به متمرکز شدن و برند سازی بر روی یک شاخه خاص گردشگری در خراسان جنوبی اشاره کرد و ادامه داد: شاخه گردشگری مذهبی نیز مخاطبان خاص خودش دارد و آن چه با طرح شاخه گردشگری مذهبی در ذهن مردم و مسئولان همان ابتدا نقش می بندد زیارت آستان امام زادگانی است که در اغلب نقاط استان وجود دارد و از آن می توان به عنوان گردشگری زیارت یاد کرد.
به گفته وی دیدن مساجد کهن و ساعتی تنفس در این مساجد هم جزء گردشگری مذهبی است به عنوان مثال مسجد جامع قاین با ۷۰۰ سال قدمت یکی از آثار تاریخی با معماری خاص به حساب می آید و تماشای محراب خاص این مسجد جزی از گردشگری مذهبی است.
دیگر مسجدی خاصی که در خراسان جنوبی وجود مسجد سنگی روستای افین زیرکوه است که حتی منبرش هم از سنگ است.
رئیس انجمن پایدار گردشگری خراسان جنوبی با اشاره به حسینیه هایی تاریخی خراسان جنوبی اظهارداشت: حسینیه حاج علی اشرف در بافت تاریخی بشرویه یک معماری شگف انگیز از اعصار گذشته به حساب می آید که آیین عزاداری محرمی که در این حسینیه به اجرا درمی آید حدود ۴۰۰ قدمت دارد.
وی حسینیه های تاریخی را یکی از ارکان گردشگری مذهبی عنوان کرد و ادامه داد: همچنین حسینیه امام رضا(ع) یا شوکتیه در بیرجند، مسجد جامع خوسف با آیین خاص بیل زنی محرم هم زنجیره ای از گردشگری مذهبی ست.
علاوه براین رفتن به زورخانه و ساعاتی نشستن و گوش فرا دادن به نوای مرشد گود که در مدح حضرت علی (ع) می خواند نیز یکی از جاذبه های گردشگری به حساب می آید.
به گفته وی اگر گردشگری مذهبی به درستی در خراسان جنوبی تعریف شود می توانیم بگوییم محور اصلی این شاخه از گردشگری در استان، آستان حسین بن موسی الکاظم (ع) طبس است و امام زادگان باقریه بیرجند، بی بی زینب خاتون سربیشه دیگر حلقه های این زنجیره گردشگری هستند.
به گفته وی آداب و رسوم خاصی که در امکان مذهبی به مناسبت های مختلف به اجرا در می آید نیز جزء گردشگری مذهبی ست.
خراسان جنوبی چهارمین قطب گردشگری مذهبی
هادی شاهوردی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی، هم اظهار داشت: با توجه به موقعیت بارگاه منور حضرت حسین ابن موسی الکاظم(ع) برادر گرامی امام رضا(ع) در شهر طبس، این ظرفیت در خراسان جنوبی وجود دارد که بعد از استانهای خراسان رضوی، قم و فارس بهعنوان چهارمین قطب گردشگری مذهبی کشور معرفی شود.
وی افزود: گردشگری در استان خراسان جنوبی از پیشرانهای توسعه همهجانبه است و ظرفیتهای ویژهای در بخشهای میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان وجود دارد که میتواند چرخه اقتصاد محلی را فعالتر کند.
شاهوردی ادامه داد: قرار گرفتن استان در مسیر تشرف زائران امام رضا(ع) فرصت بسیار خوبی است تا ضمن اینکه به مسافران و گردشگران خدمات مناسب ارائه میشود، زمینه ایجاد بازار فروش محصولات صنایعدستی نیز فراهم شود.
حال نگاهی گذرا داریم به چند جاذبه گردشگری مذهبی در خراسان جنوبی.
آستان مبارک امامزاده حسین بن موسی الکاظم (ع)
آستان مبارک امامزاده حسین بن موسی الکاظم (ع) در شهر طبس واقع در خراسان جنوبی یکی از جاذبه های مذهبی این شهر است که زائران زیادی در مسیر رسیدن به بارگاه امام رضا (ع) از آن دیدن میکنند. حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) برادر گرامی حضرت امام رضا (ع) است. حسین بن موسی الکاظم (ع) از جمله امامزادگانی است که مورخان آن را از فرزندان بلافصل امام کاظم (ع) دانستهاند.
عاشقان ولایت و شیفتگان زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) که از استان های جنوبی کشورمان عازم این دیار مقدس میشوند، پس از عبور از صدها کیلومتر کویر به طبس میرسند و آستان مبارک این امامزاده در مسیر مسافران قرار دارد.
با توجه به برخی از اسناد، زمان بنای اولیه مزار این امامزاده در قرن پنجم هجری بوده است.
مقبره امامزاده حسین بن موسی الکاظم در طبس از قدیم مورد توجه و استقبال مردم بوده اما متاسفانه در زلزله ویرانگر طبس در سال ۱۳۵۷ این بنا به کلی ویران شد.
پس از آن، آستان قدس رضوی با مساعدت کامل، اقدام به بازسازی آن بقعه مبارکه و رواق های اطراف آن کرد و به سبکی بسیار عالی بنای کاملا مطلوب و درخورشان این امامزاده لازم التعظیم و برای رفاه حال زائران با به کار گیری طرح جامع احداث کرده است.
این امامزاده اکنون فضایی بسیار وسیع و بسیار زیبا دارد و اغلب مسافرانی که از جنوب شرق، جنوب و مرکز کشور قصد سفر به مشهد مقدس را دارند، حتما شبی را در جوار برادر امام رضا (ع) به صبح خواهند رساند.
فضای این امامزاده با درختان نخل به زیبای تزئین شده و حوضها و فوارهها فضایی بسیار زیبا ایجاد کرده است.
زائر سراهای این امامزاده نیز با تلفیق معماری سنتی و مدرن، فضایی دلپذیر برای زائران این آستان مقدس فراهم کرده است.
این امامزاده دارای امکاناتی از جمله چندین سوییت و غرفه، آشپزخانه عمومی، سقاخانه، دفتر مخابراتی و ۳۶ هزار متر مربع فضای سبز، آب نما، سرویس بهداشتی مناسب، شهربازی و توقفگاه خودرو است.
آستانه مبارکه بی بی زینب خاتون (س) در منطقه کاهی سربیشه
آستانه مبارکه بی بی زینب خاتون (س) مشهور به مزار کاهی در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بیرجند در خراسان جنوبی و در شهر مود شهرستان سربیشه، در منطقه ای سر سبز و خوش آب و هوا واقع شده است.
بر اساس شواهد بانو بی بی زینب خاتون (س) بر جای مانده، دختر امام موسی کاظم (ع) است که درگذر از روستای کاهین، دار فانی را وداع گفته و بر سر تپه ای مدفون شد.
ضریح مطهر این بقعه متبرکه مطلا بوده و با طرح ضریح مطهر امام رضا (ع) در سال ۱۳۸۳ ساخته و نصب شده است.
از آنجایی که این آستانه مبارکه در ارتفاعات روستای کاهین قرار دارد، منطقه ای ییلاقی با زمستانی سرد و تابستانی بسیار مطبوع و خوش آب و هوا دارد و از فضای سبز بسیار زیبا و آبی شیرین و گوارا برخوردار است که این امر موجب جذب زائران و مسافران بسیاری از نقاط مختلف استان و کشور به این منطقه شده است به گونه ای که سالانه حدود ۱۵۰ هزار زائر و مشتاق به زیارت خاندان اهل بیت (ع) برای زیارت به این مکان مشرف میشوند.
به خاطر وجود آب گوارا و مهمانسراهایی که در محوطه این مزار و در باغهای سر سبز این روستا وجود دارد، مردمی که به این منطقه میآیند، به طور موقت در این منطقه سکنی گزیده و به زیارت و سیاحت میپردازند.
جاده ارتباطی به آستانه مبارکه بی بی زینب خاتون (س) از مرکز شهر به روستای کاهین، آسفالته است.
آستان امامزادگان سلطان محمد و سلطان ابراهیم
آستان امامزادگان سلطان محمد و سلطان ابراهیم (ع) در شهرستان فردوس، مرکز شهر واقع شده است.
بارگاه امامزادگان سلطان محمد و سلطان ابراهیم (ع) واقع در شهر باستانی تون و در فاصله اندکی از مسجد جامع و در جوار این بزرگراه باعث جذب مسافران زیادی میشود و بقاع این امام زادگان را به عنوان یکی از مهمترین بقاع متبرکه استان خراسان جنوبی تبدیل کرده است.
به لحاظ اهمیت تاریخی بنا در فهرست آثار ملی کشوربه ثبت رسیده است و باستان شناسان میراث فرهنگی و گردشگری این بنا را مربوط به دوره تیموریان میدانند. موسیو آندره گدار معمار و باستان شناس فرانسوی که در سال ۱۳۰۵ شمسی از فردوس بازدید میکند آن را به دوره تیموریان نسبت میدهد.
مزار شاه سلیمان علی
این زیارتگاه در جنوب غربی شهرستان بیرجند، در روستای جنگ آباد، از دهستان جلگه ماژان از توابع شهرستان خوسف واقع شده و راه ارتباطی آن از طریق جاده آسفالت خوسف ـ دولت آبادگیو قابل دسترسی است.
ساختمان بقعه، در دامنه کوهی واقع شده و پیرامون آن مزارع و انواع درختان وجود دارد. بنا که از خشت و گل و سنگ ساخته شده دارای ایوان در جانب جنوب و رواقی در پی آن است که دارای گنبدی عرقچینی کوتاه است که با ایجاد چهار فیلپوش در چهار زاویه اتاق پدید آمده است.
از امکانات رفاهی ـ خدماتی این آستان میتوان به امکانات اولیه آب، برق و تلفن اشاره کرد همچنین وضوخانه، سرویس بهداشتی، انبار، آشپزخانه، آبدارخانه و فروشگاه برای رفاه حال زائران نام برد.
شاه سلیمان، یکی از زیارتگاههای پر رونق و پر طرفدار حومه شهرستان بیرجند است، گروهی سلیمان علی را از سادات باقریه و برخی او را از اولاد موسی بن جعفر (و عدهای از صحابه امامزادگان میشمارند.
آستان امامزادگان باقریه بیرجند
آستان امامزادگان باقریه (علیهم السلام) یا مزار دره شیخان در شهر واقع است، امامزادگان باقریه (ع) زیارتگاه و مدفن ۷۲ امزاده است که در ورودی شهر بیرجند و نزدیک پایانه مسافر بری واقع شده است.
نام دره شیخان برگرفته از دو کلمه، دره و شیخان است. دره فرو رفتگی میانه دو دامنه کوه میباشد که در آن آبراهه یا رودی جریان دارد. شیخ به معنی مرد بزرگ و دانشمند و مرشد و به احتمال زیاد شیخان جمع شیخ و جمعی از بزرگان باشد.
در این دره تعدادی از شهدا که به روایت ابوالمحامد رویخی و علی بن محمد یاسری مشهور به حسامی از احفاد امام محمد باقر (ع) در آنجا مدفون هستند.
این زیارتگاه سال هاست، همه روزه بویژه عصر چهارشنبهها پذیرای خیل زائران است.
طرح جامع این زیارتگاه به مساحت ۶ هزار متر مربع در حال اجرا است.
کتابخانه آن به بهره برداری رسیده و فضاهای انباری، دفتر هیأت امنا و منزل خادم و سرویس های بهداشتی احداث شده و ساختمان های دارالشفا، زائرسرا، حسینیه و مسجد در حال اجرا است توسعه فضای صحن و پارکینگ و فضای سبز از برنامه های طرح جامع این زیارتگاه است.
مسجد جامع قاین
مسجد جامع قاین مربوط به سده ی ۷ ه . ق است و در مرکز شهر تاریخی قائن، واقع شده است.
مسجد جامع قاین اولین اثر ثبت شده ی خراسان جنوبی در آثار ملی ایران است.
این اثر ۲۹ آذر سال ۱۳۱۶ هجری شمسی با شمارهٔ ثبت ۲۹۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
به استناد کتیبه موجود در ایوان مسجد جامع، این بنا در سال ۷۹۶ هـ. ق به دستور امیر جمشید قارنی بازسازی و تغییرکاربری داده شدهاست؛ اصل بنا در سال های ۶۶۰ تا ۶۷۰ هجری قمری بنا نهاده شده و گویا در ابتدا مرکز حکومتی بوده ( به همین دلیل مسجد رو به قبله نیست) بنابراین مسجد جامع قائن از آثار ساخته شده در دوره ایلخانی است.
تاریخچه بنا
این مسجد بنایی است بسیار قدیمی و در نهایت شکوه و جلال که علاوه بر روحانیت معنوی دارای ظاهری دلچسب و فرحانگیز است. امروز با گذشت نزدیک به هشت قرن همچنان این بنا پابرجاست؛ و تا چند سال پیش، قبل از احداث مجتمع مسکونی هزار واحدی مسکن مهر، بلندترین عمارت قائن بود.
درمورد بنای اولیه آن اختلاف نظر وجود دارد. استقرار یکی از پایههای مسجد بر روی آتشکده ساسانیان گویای تاریخ کهن آن است. اغلب مورخان و جهانگردان در بیان و معرفی شهر قائن به مسجدجامع به صراحت اشاراتی داشتهاند.